Trước khi dịch viêm phổi do 2019-nCoV bùng phát ở Vũ Hán, Viện nghiên cứu du lịch nước ngoài Trung Quốc dự đoán khoảng 7 triệu người nước này sẽ xuất ngoại dịp Tết Nguyên đán, tăng từ 6,3 triệu vào năm 2019. Tuy nhiên, từ Tokyo đến London, doanh thu của hàng loạt khách sạn, casino, hãng hàng không và cửa hàng bán lẻ xuống dốc vài tuần nay, khi Trung Quốc cấm công dân ra nước ngoài, và chính phủ các quốc gia thắt chặt kiểm soát biên giới.

Stephanie Wissink, một nhà phân tích người tiêu dùng của tập đoàn Jefferies LLC, mới đây đánh giá: “Dịch viêm phổi Vũ Hán tác động mạnh tới chi tiêu du lịch khi người Trung Quốc đi du lịch, mua sắm và chi tiêu cho những sản phẩm làm đẹp ngày càng nhiều. Họ là những khách hàng quan trọng nhất để ngành bán lẻ du lịch phát triển”.

Bà Luya You, một chuyên gia của Bocom International tại Hong Kong, chỉ ra tình trạng này đang được so sánh với thời điểm đại dịch SARS bùng phát vào 2003. “Tác động tiêu cực và thiệt hại thực tế do chủng virus mới còn lớn hơn vì ngày càng nhiều người Trung Quốc đi du lịch hơn trước. Thiệt hại do thắt chặt hoạt động xuất nhập cảnh, hủy chuyến còn nghiêm trọng hơn tình hình vào năm 2003”.

Một phân khúc của ngành bán lẻ du lịch toàn cầu gồm mua sắm hàng miễn thuế và bán lẻ tại sân bay, nhà ga trung chuyển trị giá 79 tỷ USD trong năm 2018. Trong đó, thị trường tại châu Á tăng trưởng mạnh nhất, theo tập đoàn nghiên cứu Generation Research.

Chỉ riêng kỳ nghỉ Tết Nguyên đán năm ngoái, khách Trung Quốc đã chi tiêu 150 tỷ USD trong những chuyến du lịch toàn cầu, theo thống kê từ tập đoàn Jefferies. Nhưng trước thềm kỳ nghỉ Tết năm nay, hàng trăm triệu người Trung Quốc không thể về thăm họ hàng hay đi du lịch khi chính quyền phong tỏa Vũ Hán, thành phố 11 triệu dân nơi dịch bệnh bùng phát. Lệnh hạn chế đi lại sau đó được áp dụng với khoảng 50 triệu cư dân của tỉnh Hồ Bắc.

Hong Kong, Singapore và Malaysia đã thắt chặt kiểm soát khách từ Trung Quốc đại lục nhập cảnh, trong khi những quốc gia khác, gồm cả Mỹ, đang cân nhắc những lệnh hạn chế đi lại bởi số ca nhiễm bệnh đã lên tới gần 10.000 người. Tại Trung Quốc, hơn 200 người đã tử vong vì viêm phổi Vũ Hán, dịch bệnh lan tới hơn 20 quốc gia khác.

Những hãng hàng không như British Airways, Cathay Pacific, Delta Air Lines và American Airlines đã tạm dừng hoặc giảm chuyến đến, đi từ Trung Quốc. Tập đoàn du thuyền Carnival Corp và Royal Caribbean đã ngừng tour khởi hành từ Trung Quốc.

“Khi những hãng bay cắt giảm chuyến, điều đó tác động đến lưu lượng khách không chỉ của sân bay hay cửa hàng, mà cả những điểm lân cận. Toàn bộ hệ sinh thái sẽ bị ảnh hưởng, với rất nhiều tác động lan tỏa”, bà Wissink đánh giá.

Hai trong số nhiều thành phố chịu thiệt hại nặng nề nhất là Hong Kong và Macau. Những cửa hàng và khách sạn Hong Kong vốn đã sụt giảm do tình hình bất ổn kéo dài đã cản trở khách từ Trung Quốc đại lục đến thành phố, đẩy nền kinh tế vào suy thoái. Dịch viêm phổi Vũ Hán lại giáng một đòn mạnh vào mọi hoạt động bán lẻ và du lịch, do trước đây du khách đại lục thường đến Hong Kong với những chiếc vali rỗng để mua đầy hàng hóa tiêu dùng và đồ hiệu xa xỉ. Còn những sòng bài tại Macau mất 82% lượng khách từ Trung Quốc đại lục trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán 2020.

Sheldon Adelson, giám đốc điều hành sòng bạc Las Vegas Sands Corp, Mỹ, cho biết hôm 29/1 rằng nhân viên đeo khẩu trang bảo vệ và kiểm tra thân nhiệt của khách. “Khi bước vào casino, tôi nghĩ mình đang vào phòng mổ. Bởi ai nấy đều đeo khẩu trang“, ông Adelson nói.

Với Nhật Bản, dịch viêm phổi Vũ Hán có thể cản trở mục tiêu thu hút 40 triệu khách quốc tế của Thủ tướng Shinzo Abe trong năm 2020 khi xứ sở hoa anh đào đăng cai Olympic. 

“Ngành du lịch của Nhật Bản, giống nhiều quốc gia trong khu vực, có lẽ đang chững lại khi Trung Quốc tạm dừng bán tour nước ngoài để đối phó với chủng virus mới”, Yuki Masujima, chuyên gia kinh tế của Bloomberg, nói.

Nếu ngành du lịch của Nhật Bản bị thiệt hại nghiêm trọng như thời đại dịch SARS 2003, nền kinh tế của quốc gia này có thể thâm hụt khoảng 611 tỷ yên (5,6 tỷ USD), theo ông Masujima.

Năm ngoái, gần 9,6 triệu khách du lịch Trung Quốc đến Nhật Bản và chi khoảng 16,2 tỷ USD – chiếm 36,8% tổng chi tiêu của khách nước ngoài, theo Cơ quan Du lịch Nhật Bản (JTA). Đơn vị này cho biết các khách sạn đang báo cáo về tình hình khách Trung Quốc hủy phòng.

Tại Hàn Quốc, một điểm đến hấp dẫn khác của khách Trung Quốc, các cửa hàng miễn thuế và sòng bạc đang bị ảnh hưởng. “Sự phụ thuộc của Hàn Quốc vào Trung Quốc đã tăng lên”, ông Jun Young-hyun, nhà phân tích tại SK Securities Co ở Seoul, nhận định.

Tập đoàn Lotte, nơi điều hành trung tâm mua sắm và khách sạn, ghi nhận một số phòng bị hủy. Nhưng một đại diện cho biết thời điểm này còn quá sớm để đánh giá toàn bộ tác động của virus corona. Khách Trung Quốc chiếm 35% tổng số khách du lịch nước ngoài đến Hàn Quốc vào tháng 11/2019, theo công ty NH Investment & Securities. Tác động đến kinh tế có thể lớn hơn nhiều, vì Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của xứ sở kim chi.

Nhiều nhà phân tích cảnh báo tổn thất của ngành du lịch và khách sạn do dịch viêm phổi Vũ Hán lây lan có thể tệ hơn thời điểm dịch SARS bùng nổ – khi Trung Quốc là một thị trường nhỏ hơn so với hiện nay.

“Những ông lớn trong ngành khách sạn toàn cầu đang tích cực khai thác thị trường châu Á, nghĩa là bất kỳ sự sụt giảm nào về doanh thu có thể gây thiệt hại lớn hơn”, Alicia Garcia Herrero và Gary Ng, nhà phân tích kinh tế của Natixis SA, viết trong một báo cáo ngày 30/1. “Ngay cả khi không chắc chắn về mức độ lây lan và thời gian kéo dài của dịch viêm phổi mới, tác động của nó với ngành du lịch châu Á và toàn cầu sẽ tồi tệ hơn so với trước đây”, trích báo cáo.

Khách sạn trên khắp Đông Nam Á đã ghi nhận hàng loạt yêu cầu hủy phòng sau khi Trung Quốc cấm tour du lịch nước ngoài. Ngành du lịch chiếm hơn một phần năm tổng GDP của các quốc gia như Thái Lan và Philippines, gấp đôi mức trung bình toàn cầu. 

Thái Lan, điểm đến phổ biến nhất trong khu vực đối với khách Trung Quốc, chịu ảnh hưởng nặng nề nhất Đông Nam Á, với ít nhất hai triệu du khách Trung Quốc dự kiến sụt giảm trong năm nay, theo Tổng cục Du lịch Thái Lan (TAT). Doanh thu du lịch của quốc gia này có thể chịu lỗ lên tới 50 tỷ baht (1,6 tỷ USD) nếu thị trường Trung Quốc bị hạn chế trong ba tháng.

Chính phủ Thái Lan đã hạ dự báo tổng GDP năm 2020 xuống một phần vì sự bùng phát của dịch bệnh. Năm ngoái, 11 triệu du khách Trung Quốc đã chi gần 18 tỷ USD, chiếm hơn một phần tư nguồn thu từ du lịch nước ngoài. Quốc gia Đông Nam Á này có 13 trường hợp khách Trung Quốc bị nhiễm virus và một người Thái Lan trở về từ Vũ Hán mắc viêm phổi.

Tại sân bay Suvarnabhumi của Bangkok, hầu hết du khách đều đeo khẩu trang trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán và bất kỳ ai có dấu hiệu bị ho đều được đưa ra một khu vực riêng. Các khách sạn trong thành phố cung cấp khẩu trang cho khách, nhưng nhiều hiệu thuốc địa phương đã bán hết mặt hàng này.

Tại Philippines, Hiệp hội Kinh doanh và Tiếp thị Khách sạn cho biết khoảng 30 cơ sở lưu trú có tới 600 phòng bị hủy ở khu vực Manila. Chính phủ quốc gia này cho biết họ sẽ ngừng cấp thị thực cửa khẩu cho khách Trung Quốc, và buộc 634 khách Trung Quốc hủy bỏ chuyến du lịch biển đảo để trở về Vũ Hán.

Singapore, nơi đã xác nhận 13 trường hợp nhiễm virus nCoV, ngừng cấp phép nhập cảnh hoặc quá cảnh đối với khách Trung Quốc và những người từng đến Trung Quốc. Chính sách này có hiệu lực từ 23h59 ngày 1/2.

Ông Terrence Voon, giám đốc truyền thông của Tổng cục Du lịch Singapore (STB) cho biết, lệnh cấm xuất cảnh của Trung Quốc đối với khách đoàn sẽ “tác động trực tiếp đến lượng khách và doanh thu du lịch” của đảo quốc sư tử. Thông thường, khoảng một phần năm khách du lịch đến thành phố này là từ Trung Quốc.

Trip.com có trụ sở tại Thượng Hải, nơi điều hành nền tảng đặt phòng khách sạn và chuyến bay nổi tiếng của Ctrip, cho biết họ đã thành lập quỹ 200 triệu nhân dân tệ (28,8 triệu USD) để hoàn trả cho những khách hàng đã đặt chuyến nhưng không thể đi du lịch. Website này đã gia hạn miễn phí huỷ phòng tại khoảng 30.000 khách sạn ngoài Trung Quốc, với ngày check-in đến 8/2.

Jane Sun, giám đốc điều hành của Trip.com, tỏ ra tự tin vào sự phục hồi của hoạt động kinh doanh khi virus được kiểm soát.

“Khi SARS được kiểm soát, chúng tôi đã thấy nhu cầu du lịch tăng gấp đôi, gấp ba”, bà Sun nói. Giám đốc này đánh giá, miễn là chính phủ có thể kiểm soát virus, nhu cầu và sức mua sẽ tăng trưởng trở lại.

Bảo Ngọc (Theo Straits Times) – Vnexpress