Các cao thủ cờ vua thường là thiên tài, hoặc bộc lộ năng khiếu từ nhỏ. Trong ba kỳ thủ có Elo trên 2.800 hiện nay, Carlsen và Caruana lần lượt trở thành Đại kiện tướng năm 13 và 14 tuổi. Còn Đinh Lập Nhân (Ding Liren) được phong danh hiệu này lúc 17 tuổi. Trong số cao thủ 9x đời đầu, anh trở thành Đại kiện tướng muộn nhất. Điều này cũng đúng nếu so Đinh với các Siêu đại kiện tướng Trung Quốc hiện nay.

Nhưng Đinh lại đang được trông đợi phế truất ngôi Vua cờ của Carlsen, bên cạnh Caruana. Kỳ thủ Mỹ gốc Italy gục ngã trước Carlsen ở trận tranh ngôi gần nhất, năm 2018. Người hâm mộ muốn làn gió mới từ kỳ thủ số một Trung Quốc, để đấu trí với Carlsen.

Thuở thiếu thời, Đinh học giỏi, nhưng không đến mức kiệt xuất. Từ cấp một lên cấp hai, anh luôn học giỏi số một trong lớp, cũng như ở đội tuyển toán của trường. Lên cấp ba, Đinh thi vào trường chuyên Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang. Kể từ đó, anh không còn nổi trội trong lớp.

Bên cạnh cờ vua, Đinh không có hứng thú gì đặc biệt. Các kỳ thủ, từ phong trào đến chuyên nghiệp thường giỏi toán, hoặc mê học toán. Nhưng càng học lên cao, Đinh càng hứng thú hơn với văn học. Cuối cùng, anh chọn ngành luật ở Đại học Bắc Kinh, theo bước chân chị gái. Một lý do khác là vì anh thích nghề thám tử, vì nghiện truyện tranh “Thám tử Conan”.

Có thể nói, Đinh sinh ra để chơi cờ. Anh giỏi đều các môn toán, văn và tiếng Anh. Tại Olympiad cờ vua 2014, Đinh là kỳ thủ Trung Quốc duy nhất trả lời phỏng vấn bằng tiếng Anh. Nhưng chỉ có cờ vua mới khai phá trọn tinh hoa trong trí não của anh.

Đinh không hối hận khi chọn ngành luật, dù thời gian học đại học diễn ra không suôn sẻ. “Sự hiểu biết của các giảng viên luật khiến tôi say mê”, Đinh nói với Ifeng năm 2014. “Nhưng kỳ thi thường rất khó khăn vì có rất nhiều thứ phải ghi nhớ. Đối với tôi, học luật khó hơn nhiều so với chơi cờ vua. Có những môn tôi còn phải học lại. Kỳ này tôi phải học lại môn Lịch sử Pháp luật Trung Quốc. Tôi ưa vận dụng trí não chơi cờ vua hơn. Tôi ham đọc nhưng không muốn viết. Tôi thích luật, nhưng không muốn ghi nhớ các văn bản”.

Đinh vào đại học năm 2012. Đến cuộc phỏng vấn với Chessbase tháng 9/2017, anh nói vẫn còn nợ một môn. “Ưu tiên của tôi là hoàn thành các môn học, không phải để đạt điểm cao”, anh nói.

Sự khiêm nhường luôn hiện diện trong những bài phỏng vấn của Đinh. “Tôi không muốn nổi tiếng”, anh nói với Chess.com. “Ở Trung Quốc, Facebook hay Twitter không phổ biến như Weibo, nhưng tôi cũng ít dùng Weibo. Trong các loại cờ ở Trung Quốc, cờ vây phổ biến nhất, sau đó đến cờ tướng. Cờ vua chỉ đứng thứ ba. Các kỳ thủ cờ vây thường dùng tài khoản VIP trên Weibo, còn tôi chỉ có tài khoản thường với vài người theo dõi. Nhưng tôi chỉ muốn thế. Tôi có cuộc sống riêng và muốn tự thân tận hưởng”.

Với Đinh, nổi tiếng cũng có cái giá. Anh có thể kiếm nhiều tiền hơn, nhưng sẽ không còn nhiều thời gian rảnh. Kỳ thủ 27 tuổi sống thầm lặng, và bình tĩnh, đúng như thần thái của anh trên bàn cờ. “Đinh là kỳ thủ số một Trung Quốc, không chỉ ở kỹ năng chơi cờ, mà còn ở tâm lý thi đấu. Cậu ấy rất bình tĩnh trên bàn đấu”, HLV Hiệp Giang Xuyên nói về học trò.

Tâm lý chiến cũng là một khía cạnh đáng quan tâm trong cờ vua. Đinh hiếm khi bộc lộ cảm xúc trên bàn cờ, dù anh bất lợi hay chiếm ưu thế. Trong khi đó, có nhiều kỳ thủ thường cố tỏ ra tự tin. Họ thích đứng dậy sau mỗi nước đi, ra theo dõi các bàn khác, hoặc đơn giản là ngồi một chỗ và ngó nghiêng xung quanh. Đinh không như vậy. Anh ít khi đứng dậy đi lại, chỉ tập trung vào bàn cờ.

Phong thái thi đấu của Đinh bộc lộ qua chuỗi 100 ván bất bại, từ tháng 8/2017 đến tháng 11/2018. Từ một kỳ thủ mạnh trong nhóm Siêu đại kiện tướng, anh vươn lên top ba thế giới. Carlsen, Caruana và Đinh có sở trường không giống nhau. Carlsen mạnh nhất ở tàn cuộc, Caruana tự tin nhất trong khai cuộc còn Đinh nổi bật ở khả năng tính toán trong trung cuộc.

Khả năng phối hợp tấn công tài tình của Đinh thể hiện qua ván đấu được chọn là hay nhất năm 2017. Anh cầm quân đen gặp tài năng trẻ Bạch Kim Thạch (Bai Jinshi), ở giải vô địch đồng đội Trung Quốc ngày 4/11/2017. Đinh thí hậu, rồi nhiều lần thí xe, mã và tượng để dồn vua trắng ra giữa bàn cờ. Kể từ nước thứ 20 – nước thí xe đầu tiên, Đinh đi chính xác như máy tính. Đến nước thứ 32, Đinh thí mã và buộc đối thủ đầu hàng.

Các trọng tài theo dõi ván đấu đều phải thốt lên: “Quá đẹp, quá hay”. Sau ván đấu, Đinh nói: “Tôi biết Bạch sẽ chuẩn bị kỹ càng cho ván đấu hơn tôi. Nên tôi không muốn bị động”.

Làng cờ xôn xao với chiến thắng của Đinh. Vài ngày sau, anh được mời dự giải Champions Showdown, quy tụ tám kỳ thủ hàng đầu thế giới. Kỳ thủ có vị trí cao hơn được chọn đối thủ. Người chọn Đinh làm đối thủ chính là Vua cờ Magnus Carlsen. “Tôi chọn Đinh vì cậu ấy giỏi. Vậy thôi”, Carlsen nói. Nhiều người cho rằng Carlsen muốn có thêm nhiều cơ hội kiểm nghiệm kỳ lực của Đinh. Bởi theo thể thức giải, hai kỳ thủ sẽ gặp nhau 12 ván. Kết quả, Đinh chỉ thắng một, và thua sáu ván.

Đến nay, Đinh và Carlsen đã gặp nhau 57 ván, theo thống kê của FIDE. Tỷ số đối đầu nghiêng hẳn về Carlsen, với 20 chiến thắng và tám thất bại. Nhưng, trong 11 ván gần nhất, Đinh thắng sáu và chỉ thua hai ván. Sáu chiến thắng của Đinh đến ở cờ nhanh chớp.

Thắng lợi nổi bật nhất của Đinh trước Carlsen diễn ra ở loạt tie-break chung kết của Sinquefield Cup, ngày 29/8/2019. Kỳ thủ Trung Quốc thắng cả hai ván cờ chớp để vô địch, sau khi hòa hai ván cờ nhanh. Đó là lần đầu Carlsen thất bại ở tie-break cờ nhanh chớp sau 12 năm. Carlsen đang giữ mạch bất bại 120 ván ở cờ tiêu chuẩn, nhưng cờ nhanh chớp cũng là thế mạnh của anh. Trong trận tranh vô địch thế giới với Caruana năm 2018, Carlsen thủ hòa cả 12 ván để lôi trận đấu vào tie-break nhanh chớp sở trường. Chiến thắng của Đinh tại Sinquefield Cup 2019 cho thấy anh toàn diện hơn Caruana. Anh cũng có nhiều cơ hội hạ bệ Carlsen hơn nếu đưa trận đấu vào tie-break.

Để “diện kiến” Carlsen, Đinh cần vô địch Candidates Tournament (giải Thách Đấu), diễn ra từ ngày 15/3 đến 5/4 tới. Các kỳ thủ đấu vòng tròn hai lượt, cờ tiêu chuẩn. Đối thủ lớn nhất của Đinh tại giải vẫn là Caruana – kỳ thủ ngày càng tiến bộ ở cờ tiêu chuẩn. Caruana đã vươn tới Elo 2.842, chỉ kém Carlsen 20 điểm. Nhưng, Đinh cũng đang không ngừng tiến bộ.

Kể từ khi tốt nghiệp đại học, Đinh toàn tâm toàn ý đấu cờ. Anh chạm mốc Elo 2.800 tháng 11/2018 – trở thành kỳ thủ thứ 13 trong lịch sử, và gần nhất, làm được điều này. Quan trọng hơn, Đinh bảo vệ vị trí trong nhóm 2.800 đến nay. Đó là điều mà nhiều cao thủ đồng trang lứa không đạt được.

Ngay từ nhỏ, Đinh đã tiến bộ thần tốc. Từ khi mới sáu, bảy tuổi, Đinh thường thua đối thủ lớn hơn anh. Khi được thầy hỏi khi nào Đinh có thể thắng đối thủ đó, cậu nói: “Chờ em sáu tháng nữa”. Thực tế, Đinh chỉ cần ba tháng.

Năm 17 tuổi, Đinh lần đầu vô địch Trung Quốc, sau khi hạ đàn anh Vương Hạo. Khi đó, Đinh kém Vương tới 200 điểm Elo. Chiến thắng đó, cùng lời động viên của Peter Leko – người thách đấu Vua cờ Vladimir Kramnik năm 2004, là bước ngoặt với Đinh. Anh nói: “Sau chức vô địch, tôi đọc một bài phỏng vấn Peter Leko. Leko nói ông ấy đang dõi theo tôi. Các ván cờ của tôi là động lực cho ông ấy. Những lời nói đó giúp tôi tự tin và phấn đấu trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp”. 

Tháng 3/2018, Đinh trở thành kỳ thủ Trung Quốc đầu tiên được dự giải Thách Đấu. Anh thắng một và hòa 13 ván, kết thúc ở vị trí thứ tư. Hai năm sau, anh đã có Vương song hành tại giải. Hai người gặp nhau ngay ở ván đầu tiên, và sẽ không ai khoan nhượng.

Cờ vua Trung Quốc thực tế nổi lên nhờ các kỳ thủ nữ. Từ năm 1991, đã có sáu kỳ thủ nữ Trung Quốc trở thành Nữ hoàng cờ. Nhưng để trở thành cường quốc cờ vua, Trung Quốc không thể thiếu các cao thủ nam. Đinh là đầu tàu, và thủ lĩnh giúp Trung Quốc vô địch Olympiad cờ vua ở hai trong ba kỳ gần nhất.

Các kỳ thủ trong đội cờ Trung Quốc hâm mộ đội bóng đá Atletico Madrid. Đinh được đặt biệt danh là Diego Costa, vì anh luôn là người ghi điểm nhiều nhất đội. Ngoại hình và cá tính của Đinh trái ngược Costa, nhưng cả hai còn điểm chung khác. Họ đều là nỗi khiếp sợ cho bất cứ tuyến phòng thủ nào. Làng cờ chờ đợi Carlsen chống đỡ ra sao, nếu gặp phải cỗ máy tính toán thượng hạng như Đinh.

Xuân Bình tổng hợp – Vnexpress