Sau khi để mất Nhà Trắng vào tay Joe Biden, thua ở những bang “không thể tưởng tượng nổi”, lần thứ bảy thua đảng Dân chủ về số phiếu phổ thông trong các cuộc bầu cử tổng thống từ năm 1980, đảng Cộng hòa chật vật vạch ra họ sẽ làm gì tiếp theo. Bởi di sản Trump để lại có thể chi phối đảng trong nhiều năm.
Dù thất bại, đảng Cộng hòa đã nhìn thấy những dấu hiệu rõ ràng về sức mạnh lâu dài của chủ nghĩa dân túy kiểu Trump. Vào thời điểm Biden phát biểu chiến thắng hôm 7/11, Trump nhận được hơn 70 triệu phiếu bầu, nhiều hơn so với năm 2016 7,4 triệu phiếu, trong đó hơn một triệu phiếu chỉ tính riêng tại bang chiến trường Florida. Dù đảng Dân chủ nhiều khả năng vẫn giữ thế đa số ở hạ viện, lượng ghế đảng Cộng hòa giành được ở hạ viện đã gia tăng sau khi một số nghị sĩ chiến thắng ở các hạt chiến trường tại Iowa và New York bằng cách học theo phong cách quyết liệt của Trump, miêu tả đối thủ là những “người cực tả cuồng loạn”.
Không ai nghĩ rằng ảnh hưởng của Trump sẽ lặng lẽ phai nhạt. Khi ông thúc đẩy cáo buộc về gian lận bầu cử, ít người trong đảng phản đối tuyên bố này. Một số người đã thảo luận riêng tư về khả năng ông sẽ không nhận thua. Điều đó đặt họ vào tình thế khó xử khi phải lựa chọn có nên bảo vệ ông cho đến khi Biden nhậm chức sau 2,5 tháng nữa hay không.
Tại các văn phòng Thượng viện, các tổ chức tư vấn và những cuộc thảo luận trực tuyến, họ đang hối hả thảo luận về tương lai đảng.
“Ông ấy giống như ông vua không có người kế vị”, Oren Cass, giám đốc điều hành của American Compass, nhóm tổ chức thảo luận trực tuyến giữa nghị sĩ và các chuyên gia chính sách, nói.
Thất bại của Trump làm dấy lên hai luồng ý kiến đối chọi trong đảng. Một bên là những người theo đường lối truyền thống cho rằng “triều đại” của Trump rồi sẽ qua và “chúng ta có thể quay lại với những gì chúng ta đã làm trước đây”. Bên còn lại cho rằng nên kế tục những di sản của ông, khi Tổng thống “đã chú ý đến một số vấn đề và thu hút được những cử tri mà chắc chắn phe trung hữu không để ý đến”.
Thượng nghị sĩ Marco Rubio nói rằng việc Trump vẫn giành được lượng phiếu bầu rất cao cho thấy họ không thể chối bỏ chính trị kiểu Trump. “Người ta đã dự đoán rằng Trump và đảng Cộng hòa sẽ thất bại ê chề. Trong khi đó, đảng Cộng hòa có thể vẫn giữ thế đa số ở Thượng viện và giành được thêm 10 ghế trong Hạ viện”, ông nói.
Việc Trump giành được sự ủng hộ mạnh mẽ của cử tri gốc Latinh ở Florida (47%) và Texas ( 40%) cho thấy cách đảng này có thể tập trung mở rộng “nền tảng ủng hộ đa sắc tộc, thuộc tầng lớp lao động” vốn không phải lúc nào cũng được phân định rõ ràng thành thiên tả hay thiên hữu.
Đảng Cộng hòa sẽ đối mặt một số thách thức. Họ cần lấy lòng nhiều cử tri da màu hơn. Họ cũng cần chứng minh rằng đảng Cộng hòa là đảng của những người Mỹ đang gặp khó khăn về kinh tế. Nhiều người trong số này đã bị thu hút bởi thông điệp của Trump, chứ không chỉ là chính sách của đảng về cắt giảm thuế và dỡ bỏ các quy định của chính phủ.
Thượng nghị sĩ Josh Hawley cho rằng để thúc đẩy hình ảnh “hướng về người lao động”, cần thông qua gói cứu trợ Covid-19 thứ hai. Quan điểm này trái ngược với nhiều đảng viên Cộng hòa khác do họ lo ngại về thâm hụt ngày càng tăng. Một số người bảo thủ còn đề xuất thu hút thêm người ủng hộ bằng cách đưa ra những ý tưởng vốn thường liên quan đến đảng Dân chủ, như nghỉ phép có lương.
Yuval Levin, học giả của Viện Doanh nghiệp Mỹ, nói rằng đảng Cộng hòa sẽ không khôn ngoan nếu từ bỏ thông điệp hướng về tầng lớp trung lưu trong chương trình nghị sự của Trump khi ông vận động năm 2016.
Những người bảo thủ khác nhận định đảng Cộng hòa phải chấp nhận việc Trump đã định hình lại nền tảng ủng hộ của đảng, rời xa những người giàu có, học vấn cao ở vùng ngoại ô và họ không nên ám ảnh về việc giành lại những cử tri đó.
Cách đây 25 năm, cử tri đảng Cộng hòa có trình độ đại học nhiều hơn đảng Dân chủ. Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, hiện giờ tình thế đã đảo lộn khi người tốt nghiệp đại học chiếm 41% cử tri đảng Dân chủ, so với 30% của đảng Cộng hòa.
“Nhìn chung, chúng tôi không còn là đảng của những người da trắng có trình độ đại học nữa. Đó từng là bộ phận cử tri ủng hộ Ronald Reagan, giờ điều đó không còn tồn tại nữa”, Rachel Bovard, giám đốc cấp cao về chính sách tại Viện Đối tác Bảo thủ, cho biết.
Florida là hình mẫu cho tương lai của đảng Cộng hòa. Trump đã dễ dàng giành chiến thắng ở đó và hai nghị sĩ Dân chủ mất ghế. Trong một bản ghi nhớ sau bầu cử, chiến dịch của Trump cho rằng tiến bộ của họ so với năm 2016 không đến từ cử tri tại vùng ngoại ô hoặc vùng nông thôn mà từ những nơi thành thị lớn hơn.
Thống đốc Larry Hogan của Maryland, đảng viên Cộng hòa đắc cử hai lần trong một bang đa phần nghiêng về đảng Dân chủ, đã cho đảng của ông thấy cách có thể thu hút cộng đồng da màu và cử tri thiên tả bằng cách tập trung vào tầng lớp trung lưu. Ông nằm trong số thống đốc có tín nhiệm cao nhất nước, với sự ủng hộ ngang bằng từ cử tri da trắng lẫn da màu.
Tuy nhiên, một số đảng viên Cộng hòa bất đồng ý kiến về mức độ sâu sắc Trump đã thay đổi đảng. Một số người đánh giá ảnh hưởng của ông chủ yếu nằm ở vấn đề phong cách, giọng điệu và điều đó sẽ không tồn tại lâu dài. Một số người nói rằng sẽ không còn những ngày các ứng viên Cộng hòa đặt hình của Trump tại sự kiện, dùng ngôn từ gay gắt hay thi nhau nói rằng họ đã sớm có phong cách hùng hổ giống ông ấy.
Chiến lược gia đảng Cộng hòa, Kristen Soltis Anderson cho rằng sẽ là sai lầm nếu đảng Cộng hòa không nhìn thẳng vào những thất bạị, đặc biệt là ở nhóm cử tri trẻ, phụ nữ và các nhóm thiểu số đã ủng hộ nhiệt tình cho Biden. “Trump đã cho chúng tôi một phần công thức”, bà nói. “Bây giờ chúng tôi phải tìm một người có thể giúp chúng tôi đi hết chặng đường còn lại”.
Tuy nhiên, nghiên cứu của Anderson cho thấy rất khó để tìm một người khác có thể giữ gìn và mở rộng nền tảng ủng hộ của Trump. Tháng trước, công ty Echelon Insights của bà thực hiện cuộc thăm dò, hỏi các đảng viên Cộng hòa và những người độc lập nghiêng về đảng Cộng hòa xem họ coi mình là người ủng hộ Trump hay ủng hộ đảng Cộng hòa.
58% chọn Trump.
Phương Vũ (Theo NYTimes) – Vnexpress
