Tìm hiểu về nhà máy khổng lồ Gigafactory nơi mà Tesla tương lai sẽ sản xuất 60% tổng lượng pin lithium-ion của toàn thế giới.
Hiện tại, trên sa mạc phía tây Reno, Nevada, Tesla đang khoan vào phần đất trước đó đã được trải nhựa để cài đặt thêm nhiều trạm sạc cho xe điện ở bãi gửi xe của GigaFactory. Công ty đã thuê thêm nhiều nhân công trong những năm gần đây tới mức họ cần thêm không gian để nhân viên sạc những xe Nissan Leaf, Chevy Bolt, Toyota Prius và tất nhiên cả những Tesla của họ. Nhưng không bao lâu sau, những trạm sạc này lại sẽ được nhổ đi cùng với nhựa đường và chuyển sang một nơi khác để lấy chỗ cho việc mở rộng nhà máy.
Mặc dù Gigafactory chưa hoàn thiện, nhưng nó thực sự rất rộng lớn. Chiếm gần 18 hécta trong phần đất thuộc về Tesla bên ngoài Reno. Đứng ở bãi gửi xe, Nó nổi lên lờ mờ trong tầm nhìn của tôi. Bên trong, những hành lang màu xám trong toà nhà tạo dường như chìm vào lãng quên. Trong khu vực sản xuất – cảm giác như một thí nghiệm to lớn – nổi bật hai màu trắng và đỏ của Tesla. Tiếng vo vo hệ thống các robots và máy móc làm việc thỉnh thoảng mới bị xen vào những tiếng người nói, tạo ra cảm giác nhà máy khổng lồ này có thể làm việc mà không cần nhiều sự giám sát của con người.
Đứng trên nóc của Gigafactory trong một này trời trong xanh giữa tháng 11, vây xung quanh bởi những đỉnh núi hiểm trở và những chú ngựa hoang, chúng tôi mới cảm thấy kích thước của nhà máy này đáng kinh ngạc tới nhường nào. Nhưng tôi cứ nghĩ về những trạm sạc và bãi giữ xe và bao nhiêu thứ xung quanh tôi đã không còn như xưa nữa.
Tesla có những kế hoạch lớn cho Gigafactory, có nghĩa là nhà máy tại Nevada sẽ có nhiều thay đổi hơn nữa trong những năm sắp tới. Công ty cũng muốn xây thêm nhiều nhà máy như thế này trên toàn thế giới. Hiện tại, Tesla đã trải qua thử thách khắc nghiệt nhất trong quá trình sản xuất Model 3 – một khoảng thời gian mà Tesla đã gần tới bờ vực đóng cửa – công ty sản xuất ô tô từ Silicon Valley này cuối cùng cũng đã có thời gian nghỉ ngơi để tập trung chú ý tới nhà máy đồ sộ này tại sa mạc Nevada. Gigafactory, không thể bàn cãi, là thứ quan trọng nhất công ty đã làm ra, mặc dù chúng ta có thể không chú ý tới nhiều do những tranh cãi xung quanh Model 3. Vì vậy, vào đầu tháng 11, The Verge đã trở lại Sparks, Nevada để nhìn tận mắt Gigafactory lần đầu kể từ ngày ra mắt năm 2016.
Elon Musk gọi Gigafactory là “machine that builds machine”. Đó là một nhà máy cho mọi mục đích, lý tưởng nhất, nhà máy có thể làm ra bất cứ thứ gì mà Tesla bán – Pin, tấm pin mặt trời, Bộ dự trữ năng lượng cho gia đình, và tất nhiên là cả ô tô điện – tất cả đều chung một mái nhà. Nguyên vật liệu thô sẽ đi vào ở một đầu, và đầu còn lại sản phẩm hoàn thiện sẽ đi ra. Kích thước mà Musk hướng tới cũng rất lớn. Khi hoàn thành, Gigafactory sẽ là ngôi nhà lớn nhất thế giới theo diện tích và lớn thứ hai thế giới theo thể tích.
Tesla đã phát biếu nhiều tuyên bố táo bạo về Gigagactory trước khi nhà máy mở ra vào năm 2016. Công ty nói với chính quyền bang Nevada rằng nhà máy sẽ tạo ra 6500 việc làm mới và tạo ra doanh thu 100 tỷ đô la đóng góp cho nền kinh tế của Nevada trong hai thập kỷ tới. Gigafactory cũng được cho là sẽ sản xuất được sản lượng pin tương đương 35GWh vào năm 2020.
Công ty đã hoàn thành (và còn vượt qua) một số mục tiêu đó. Tesla đã tạo ra trên 7000 việc làm tại nhà máy, Panasonic – công ty thuê lại 1 phần của Gigafactory và làm lõi pin cho Tesla – đã thuê thêm 3000 người nữa. Tesla đã sản xuất hơn 20GWh pin vào năm nay, và đang giữ đà để đạt được mục tiêu 2020 sớm trước thời hạn. Điều này sẽ làm Tesla nắm giữ 60% lượng pin Lithium được làm ra trên toàn thế giới. Hiện tại, Tesla đã đạt tới mức sản xuất được hàng triệu lõi pin mỗi ngày.
Nhưng Gigafactory vẫn chưa đi vào vận hành hoàn toàn. Mặc dù nó bao gồm 45 héc ta mặt bằng sản xuất và văn phòng (tính cả 3 tầng), nhà máy mới chỉ hoàn thiện được 30%. Mục tiêu là Gigafactory là sẽ lấy điện từ những tấm pin năng lượng mặt trời trên nóc, cộng thêm với nhiệt địa chất và gió (cũng như từ những cục pin của Tesla). Hiện tại, chỉ một phần nhỏ của mái nhà được lắp pin mặt trời, vì vậy Tesla vẫn phải phụ thuộc vào hệ thống điện địa phương để hoạt động.
Khi chúng tôi đến thăm, Gigafactory chỉ mới đang làm ra một số sản phẩm: Lõi pin, Hệ thống pin và dẫn động cho xe Model 3, 2 hệ thống lưu trữ năng lượng của Tesla bao gồm Powerwall và Powerpack. Tesla vẫn phụ thuộc nhiều vào nhà máy lắp ráp ở Fremont, California. Nơi mà Model S vàModel X được sản xuất và Model 3 được lắp ráp. Thực tế, nhà máy Fremont vẫn có nhiều không gian tính theo diện tích (49 héc ta) hơn Gigafactory. Và lõi pin của Model S và Model X vẫn được nhập khẩu từ Nhật.
Trong khi hầu hết các công đoạn của Gigafactory đều mở ra với công chúng, thì phần mà Panasonic thuê – nơi mà nguyên vật liệu thô đi vào, được tinh chế để tạo thành những lõi pin cho Model 3 và hệ thống lưu trữ năng lượng của Tesla – lại được kiểm soát nghiêm ngặt. Không một ai được chụp ảnh và quay phim tại khu vực này. Đó là một trong những khu vực được tự động hóa nhiều nhất trong cả nhà máy. Tôi chỉ thấy một vài người kiểm soát dây chuyền sản xuất qua cửa kính dày. Đại diện của Tesla nói nhiều về mối quan hệ với Panasonic và trích dẫn nhờ có sự quan hệ khăng khít với công ty sản xuất pin mà Tesla có lợi thế dẫn đầu trong giá của lõi pin.
Nhà máy tại Fremont của Tesla là một tổ hợp hoạt động liên kết chặt chẽ. Mỗi một bước mà bạn đi, nếu không cẩn thận rất có thể bước qua đường đi của một robot tự động vận chuyển các thành phần của ô tô. (Mặc dù chúng di chuyển nhẹ nhàng và tôi cũng không cảm thấy sợ. Hơn nữa, robot luôn luôn dừng để nhường đường cho bạn). Những hàng dài ô tô cũng được vận chuyển ngay trên đầu bạn bằng băn chuyền tự động. Trên hết, nhà máy này hoạt động mạnh mẽ hơn Gigafactory rất nhiều.
Nhưng Fremont đã hoạt động hết công suất, Tesla đã thiếu không gian từ nhà máy cũ của Toyota/GM đến mức đã phải xây lều ở bãi gửi xe trong mùa hè này để hoàn thiện Model 3. Rõ ràng là không có chỗ cho lõi pin và pin năng lượng mặt trời tại Fremont.
Mục đích của Gigafactory là làm Tesla trở thành một công ty lớn hơn một nhà sản xuất xe điện, Chris Lister – phó giám đốc phụ trách vận hành tại đây – đã nói vậy. Gigafactory là công cụ chủ yếu để đạt tới sứ mệnh của công ty, sứ mệnh xa hơn chỉ xe điện: “thúc đẩy sự chuyển đổi của thế giới sang năng lượng bền vững”. Mặc dù chưa hoàn thiện nhưng theo Lister, Gigafactory là một trong những tài sản đáng giá nhất của công ty.
Bốn năm trước, khi chúng tôi đang quyết định về Gigafactory và cách nó sẽ hình thành như thế nào, chúng tôi đã là những người đầu tiên thực hiện bước chuyển đổi táo bạo khi bắt đầu dự án này” Lister đã nói vậy trong cuộc phỏng vấn tại nhà máy tại Nevada. “ Thật lòng, chúng tôi cần Gigafactory mở rộng nhanh chóng, càng lớn, càng táo bạo và làm những việc không một ai làm để chúng tôi có thể thực sự thúc đây sứ mệnh của mình một cách nhanh nhất có thể.”
Để hoàn thành sứ mệnh của công ty một cách đầy đủ, Tesla cần nhiều hơn một “siêu tối ưu” Gigafactory. Giảm thiểu chi phí và tích hợp theo chiều dọc chỉ có thể đi cùng nhau nếu bạn phải vận chuyển sản phẩm của bạn từ một chỗ đến các nước trên toàn thế giới (kể cả khi không có những cuộc chiến tranh kinh tế).
Sự thúc đẩy đó bắt đầu với một nhà máy ở Buffalo, New York. Nhà máy ban đầu được xây dựng để trở thành nhà máy lắp ráp chính của Solar City trước khi được Tesla mua lại. Nhà máy Buffalo hiện nay được đổi tên thành “Gigafactory 2”, và nó tập trung sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời, tế bào quang điện, và mái nhà năng lượng mặt trời của Tesla.
Tiếp theo, Trung Quốc xuất hiện. Musk và Tesla đã ký thỏa thuận xây dựng nhà máy Gigafactory thứ 3 bên ngoài Thượng Hải trong mùa hè 2018, sau nhiều năm bóng gió về ý tưởng đó.
Trung Quốc là thị trường lớn nhất thế giới về xe điện, đang trên đà cán mốc 1 triệu xe vào năm 2018. Mở một Gigafactory ở đây tạo ra nhiều cơ hội cho Tesla mà họ không thể có được nếu chỉ nhập khẩu xe vào Trung Quốc. Bằng cách sản xuất và bán luôn tại đó, Tesla sẽ có thể tìm cách giảm mức thuế đã bị tăng lên do cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ. Nó cũng cho phép công ty làm việc chặt chẽ hơn với chuỗi cung ứng xe điện đang phát triển tại đây. Musk đã nói rằng anh nghĩ Gigafactory ở Trung Quốc có thể được xây với giá chỉ 2 tỷ đô la. Nhưng Goldman Sachs gần đây ước lượng rằng Tesla cần ít nhất gấp đôi giá đó.
Nhà máy Gigafactory thứ 4 nhiều khả năng sẽ được xây tại Châu Âu. Công ty chưa quyết định một vị trí cụ thể nhưng có thể sẽ là Pháp, Tây Ban Nha hoặc một số nước khác.
Trong khi Musk nói rằng có kế hoạch mở khoảng 12 Gigafactory, Musk cũng dự đoán rằng cả thế giới cần 100 nhà máy Gigafactory để có thể vận hành hoàn toàn bằng năng lượng bền vững. Anh ấy cũng nói rằng một mình Tesla không thể xây dựng tất cả được. Thay vào đó, Anh ấy muốn truyền cảm hứng cho những công ty khác làm theo cũng giống như làn sóng chuyển đổi Tesla đã tạo ra bằng những chiếc xe điện của mình.
Hiện tại, chỉ có Volkwagen là đã nói về kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất pin có công suất tương đương Gigafactory. Lister không thấy đó là một sự đe dọa tới việc kinh doanh của Tesla mà thay vào đó, anh ấy nói đó là một việc tốt.
“Thêm một chiếc xe điện, kể cả nó là xe Tesla hay xe của các hãng khác – mặc dù vậy chúng tôi vẫn muốn đó là một chiếc Tesla hơn -, sẽ là bớt đi một chiếc xe chạy xăng trên đường” Lister nói vậy.
Sự tự tin đó có thể đến từ thực tế là Gigafactory vẫn là một trong những khác biệt lớn nhất giữa Tesla và các công ty khác.
Trip Chowdhry, một nhà phân tích cao cấp tại Global Equities Research, LLC, thích so sánh cách Tesla sử dụng 5 tỷ đô la để xây Gigafactory với cách General Motor cũng sử dụng từng đó tiền vào quảng cáo. “Giá trị của Gigafactory là không thể bàn cãi. Nó sẽ giúp Tesla có sự linh hoạt. Đó là một khoản đầu tư khôn ngoan”. Ông ấy nói trong một cuộc phỏng vấn với The Verge. Chowdhry dự đoán Gigafactory sẽ đáng giá 50 tỷ đô la trong thời gian tới dựa vào tiềm năng và những giá trị công ty học được trong việc xây dựng Gigafactory. “Rất ít người và ít công ty có thể làm được việc đó”.
Từ sự lợi thế đó, đối thủ của Tesla chủ yếu phải phụ thuộc vào nhà cung cấp pin bên ngoài khi sản xuất xe điện, điều đó sẽ tạo ra những thách thức không nhỏ trong hậu cần và mở rộng khi tiến về phía trước”. Nhà phân tích từ Worm Capital – Eric Markowitz và Dan Crowley – người vừa đi thăm Gigafactory hồi tháng 8 đã nói trong email gửi chúng tôi. “Cuối cùng, chúng ta sẽ thấy rằng việc không có một nhà máy Gigafactory của riêng mình sẽ ảnh hưởng bất lợi tới khả năng cung cấp một số lượng lớn xe ô tô điện với giá thành hợp lý, bền bỉ và có tầm di chuyển xa cho khách hàng.”
Mặc dù vậy, Tesla cũng đã có những bước đi sai lầm: Gigafactory ở Nevada chính là nguyên nhân dẫn đến việc thắt cổ chai làm giảm sản lượng của Model 3, đẩy Tesla và khủng hoảng năm 2018. Công ty đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc sản xuất đủ lượng pin để đạt mục tiêu sản lượng mà Musk đề ra. Và Musk thừa nhận rằng anh ấy đã cố gắng tự động hóa quá mức quy trình. Tesla cuối cùng đã phải giảm số lượng robot được sử dụng và đạt được cân bằng giữa con người và máy móc.
“Khi bạn chọn việc tự động hóa phức tạp như thế này, nó sẽ rất tốt nếu mọi thứ hoạt động theo đúng kế hoạch. Nhưng có những lúc bạn làm quá lên và quá nhiều tự động hóa cũng có thể giảm năng suất của bạn” Jat Dhillon, giám đốc điều hành ở Tesla, người giám sát quá trình sản xuất Model 3 nói với The Verge trong một cuộc phỏng vấn ở nhà máy Fremont. “Điều quan trọng là phải đạt được sự cân bằng giữa tự động hóa và quy trình làm bằng tay, phụ thuộc vào thứ mà bạn đang làm. Bởi vì, nếu bạn tự động hóa nhiều quá, bạn sẽ bị kẹt với khó khăn về độ tin cậy và điều đó có thể làm chậm cả quá trình.”
Nói đến thắt cổ chai, Dhillon nói rằng dây chuyền sản xuất Model 3 đã “ổn định” sau một năm trì hoãn. “Sẽ luôn có những vấn đề hằng ngày xảy ra mà bạn phải giải quyết. Tùy vào tình huống, chúng tôi sẽ làm tất cả để có đủ nguồn lực giải quyết những vấn đề đó.”
Tuy vậy, sự khó khăn với Model 3 (và sự tập trung của nguồn lực cũng như sự chú ý cần thiết để giải quyết) có vẻ đã ảnh hưởng tới những sản phẩm khác của Tesla. Tấm năng lượng mặt trời đang rất được ưa chuộng, nhưng vẫn không bằng khi so với tình hình trước đây của Solar City. Việc triển khai Powerwall đã chậm lại trong những tháng gần đây. Mái nhà năng lượng mặt trời, một sản phẩm mới sử dụng những tấm mái ngói trông giống bình thường thay cho những tấm pin để thu thập năng lượng mới chỉ được lắp đặt vào hơn 20 ngôi nhà. Ngay cả Panasonic theo báo cáo cũng bị mất gần 200 triệu đô la trong năm 2017 vì sự trì hoãn của Model 3.
Tesla cũng có một deadline phải đạt ở New York – nơi đã chi 750 triệu đô la để giúp xây dựng và lắp đặt nhà máy Buffalo – liên quan đến số lượng nhân công làm việc tại nhà máy. Nếu không đạt, Tesla sẽ phải đối mặt với khoản phạt lên đến 40 triệu đô la. Công ty đang làm tốt nhưng vẫn có một số rắc rối. Ví dụ ở Nevada, Tesla đã vượt quá dự tính cho số lượng nhân công làm việc tại Gigafactory. Nhưng việc mướn lao động quá nhanh đã gây náo động cho khu vực xung quanh. Reno đang giữa một cuộc khủng hoảng về nhà ở. Tờ High Country New gần đây báo cáo, một vài nhân viên của Tesla đã phải chuyển sang sống trong xe ô tô của họ vì không tìm được nhà.
Vấn đề trầm trọng tới mức Tesla đang cân nhắc xây dựng một khu nhà phức hợp gần Gigafactory. “ chúng tôi đang nhắm tới việc tạo ra một khu nhà phức hợp ngay trong Gigafactory, sử dụng những ngôi nhà di động chất lượng cao. Đó có thể là một ý tưởng tốt vì mọi người có thể chỉ cần đi bộ đi làm.” Musk nói với chính quyền Nevada. “Có rất nhiều cơ sở hạ tầng phải được xây dựng. Tôi nghĩ đó là khó khăn chính trong sự phát triển của Gigafactory”.
Nói riêng, hay nói chung, những vấn đề này không hề làm lung lay niềm tin của những người ủng hộ công ty. “Tất nhiên, chúng tôi vẫn luôn quan tâm đến việc trì hoãn sản xuất và vấn đề của lao động” Markowitz và Crowley viết vậy. “Nhưng nhìn từ khía cạnh sản xuất, chúng tôi cũng có nhận thức thực tế về những khó khăn mà Tesla gặp phải. Chúng tôi đã xem xét nó trong khoảng thời gian dài, và chúng tôi rất phấn khích và lạc quan về những nhà máy Gigafactory mới của Tesla ở các nước khác. Chúng tôi tin rằng nhiều bài học đã được rút kinh nghiệm và việc tạo ra bản sao của Gigafactory sẽ ít khó khăn hơn trước nhiều.”
Bữa trưa tại Gigafactory, Nevada là một trong những khoảnh khắc ngắn ngủi khi mà nhà máy có cảm giác sống động như ở Fremont. Khi hàng trăm công nhân đi tới quầy giải khát, họ sẽ đi qua những bức tranh về sản phẩm hiện tại của công ty, tất cả đều được chụp bởi nhân viên cũng như một số bức vẽ bởi Nikola Tesla.
Một khi ở bên trong, họ có thể chọn một cốc café “vị Gigafactory 1” được dán nhãn trên máy pha cà phê màu đen, được mô tả là “rang tươi” với “một chút sô cô la sữa và kẹo bơ”. Hoặc họ có thể sẽ đi tới quầy ăn trưa nơi họ có thể mua bánh mỳ kẹp và sa lát. Trong khi ăn, nhân viên Gigafactory có thể nhìn qua cửa kính bên cạnh quầy giải khát và ngắm nhìn những dây chuyền sản xuất.
Chẳng bao lâu nữa, những nhân viên này sẽ thấy những sản phẩm mới của Tesla – như là Model Y SUV, xe bán tải, xe đầu kéo hoặc chiếc Roaster mới – chạy qua khi họ đang thưởng thức món sa lát Puerto Vallarta. Vâng, có thể là như vậy – Tesla từ chối nói về những sản phẩm có thể được sản xuất ở nhà máy Nevada Gigafactory hoặc bất cứ điều gì về kế hoạch sản xuất của chúng.
Xe ô tô và xe tải điện là một phần trong tầm nhìn của Tesla cho một tương lai tươi sáng hơn. Musk tin rằng nếu không có năng lượng bền vững, chúng ta sẽ làm ô nhiễm chính bản thân mình tới chết. Vì vậy, nếu làn sóng chuyển đổi sang năng lượng bền vững muốn xảy ra trên một quy mô đủ lớn để làm nghiên cán cân, Gigafactory phải thành công. Và sự thành công đó phải được lặp lại trên toàn thế giới.
Hai ngày bên trong Gigafactory chưa đủ thời gian cho tôi biết chắc chắc rằng Tesla có thể thực hiện sứ mệnh đó hay không. Nhưng điều rõ ràng là, Tesla một lần nữa đang làm một thứ mà không công ty nào khác đang làm. Đó sẽ luôn phân biệt Tesla với các công ty khác. Đó chính xác là Tesla.
Nguồn: The Verge. Dịch TinhteTinhte.vn
