Dự luật Quyền tự chủ Hong Kong do thượng nghị sĩ Van Hollen đề xuất được Thượng viện Mỹ thông qua hôm nay bằng hình thức đồng thuận, phương pháp được sử dụng để thông qua những dự luật không bị xem là gây tranh cãi và không có thượng nghị sĩ nào phản đối.
Dự luật sẽ tăng cường khả năng của chính quyền Tổng thống Donald Trump trừng phạt những cá nhân, tổ chức thực thi luật an ninh Hong Kong, vi phạm cam kết của Trung Quốc với Hong Kong theo Tuyên bố chung Trung – Anh và Luật Cơ bản.
Bên cạnh việc trừng phạt các cá nhân thực thi luật an ninh Hong Kong như các quan chức Trung Quốc đại lục và cảnh sát Hong Kong, dự luật cũng yêu cầu trừng phạt bất kỳ tổ chức tài chính, ngân hàng nào làm việc với những người này.
Dự luật được thông qua sau khi bị một thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa hôm 24/5 cản trở với lý do Nhà Trắng yêu cầu sửa đổi một số điều khoản.
Sau khi Thượng viện phê duyệt dự luật, Hạ viện do đảng Dân chủ dẫn đầu cũng sẽ thông qua một phiên bản dự luật riêng của mình. Bất kỳ sự khác biệt nào giữa hai phiên bản dự luật đều sẽ được lưỡng viện thảo luận và thống nhất trước khi đưa tới Nhà Trắng để Tổng thống Trump xem xét ký thành luật.
Trung Quốc cuối tuần trước hé lộ các điều khoản chính thức của dự luật an ninh Hong Kong. Theo dự luật, cơ quan được Trung Quốc đại lục thành lập có tên là Văn phòng Ủy viên An ninh Quốc gia Trung Quốc đại lục tại Đặc khu Hành chính Hong Kong, chịu trách nhiệm phân tích tình hình an ninh quốc gia ở Hong Kong và đưa ra khuyến nghị về các chiến lược và chính sách quan trọng.
Văn phòng này sẽ “theo dõi, giám sát, hợp tác và hỗ trợ” chính quyền đặc khu trong bảo vệ an ninh quốc gia, thu thập và phân tích thông tin tình báo liên quan đến an ninh quốc gia và xử lý các vụ án liên quan theo luật an ninh. Cơ quan này và các “cơ quan nhà nước có liên quan” của đại lục cũng sẽ thực thi quyền tư pháp với một số vụ đe dọa an ninh quốc gia.
Trong khi đó, chính quyền Hong Kong sẽ thành lập một “ủy ban bảo vệ an ninh quốc gia” do trưởng đặc khu đứng đầu, với ít nhất 10 ủy viên, trong đó có cảnh sát trưởng và quan chức đứng đầu ngành hải quan. Ủy ban an ninh này sẽ có một ủy viên là cố vấn chính quyền trung ương, trong khi trưởng đặc khu Hong Kong có quyền chỉ định các thẩm phán từ bộ máy tư pháp hiện nay để chủ trì các phiên tòa.
Dự thảo luật cũng yêu cầu chính quyền Hong Kong hoàn thiện điều luật an ninh đặc khu càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, quyền diễn giải điều luật này sẽ thuộc về Ủy ban Thường vụ quốc hội Trung Quốc và Bắc Kinh bảo lưu quyền phủ quyết trong “một số vụ hiếm hoi nhất định”.
Luật an ninh dự kiến được Ủy ban Thường vụ quốc hội Trung Quốc thông qua vào cuối tháng này. Một khi được thi hành, luật này sẽ có hiệu lực cao hơn bất cứ điều luật nào của Hong Kong mâu thuẫn với nó.
Huyền Lê (Theo SCMP, AFP) – Vnexpress
