Singapore đầu tháng 3 được cả thế giới nhìn vào, khi có thể kiểm soát hiệu quả đợt bùng phát đầu tiên của Covid-19 mà không cần áp các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt vốn đang ảnh hưởng nặng nề tới hàng triệu người ở các quốc gia khác trên thế giới.
Đảo quốc này được đánh giá có nhiều lợi thế hơn các quốc gia khác trong cuộc chiến với Covid-19, khi chỉ có 5,7 triệu dân và diện tích khoảng 700 km2, nhỏ hơn diện tích thành phố New York, Mỹ. Singapore cũng chỉ có biên giới trên bộ với Malaysia và có thể kiểm soát nghiêm ngặt người nhập cảnh ở các sân bay. Ngoài ra, nước này còn có hệ thống y tế hàng đầu thế giới và thường có những chính sách, quy định khá nghiêm khắc, có thể giúp ích cho chính phủ trong việc kiểm soát dịch.
Nhưng khi mọi thứ tưởng như đã trong tầm kiểm soát, đợt sóng Covid-19 thứ hai bùng phát mạnh mẽ ở nước này. Ngày 17/3, số ca nhiễm nCoV ở Singapore chỉ là 266, nhưng hiện giờ, con số này tăng vọt lên gần 6.600, trở thành vùng dịch lớn nhất Đông Nam Á. Đảo quốc này hiện ghi nhận 11 ca tử vong.
Lý giải nguyên nhân Singapore “vỡ trận”, biên tập viên James Griffiths của CNN nhận định việc đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng và tốc độ lây lan của Covid-19 là yếu tố đầu tiên.
Trong đợt bùng phát Covid-19 đầu tiên, Singapore đã sàng lọc và truy vết lịch sử tiếp xúc để đảm bảo tất cả ai nhập cảnh bằng đường hàng không vào quốc gia này đều được cách ly và theo dõi sát sao.
Đồng thời, Singapore cũng đẩy mạnh các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng để khuyến khích người dân thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Những khu cách ly trong các bệnh viện được thiết lập từ đợt bùng phát SARS năm 2003 giúp bệnh nhân có thể được điều trị một cách an toàn nhất có thể, đồng thời ngăn nguy cơ nhiễm bệnh cho nhân viên y tế.
“Singapore không để bất kỳ người nhiễm nCoV nào sống trong cộng đồng”, Dale Fisher, chủ tịch nhóm kiểm soát bệnh truyền nhiễm ở Bệnh viện Đại học Quốc gia Singapore, chia sẻ ý kiến về yếu tố giúp đảo quốc này khống chế dịch thành công.
Những người có kết quả dương tính với nCoV, dù triệu chứng nhẹ hoặc không triệu chứng, đều phải nhập viện điều trị cho tới khi có kết quả âm tính, thay vì được về nhà tự cách ly, theo Fisher.
Bằng việc xét nghiệm rộng khắp và cách ly tất cả người có nguy cơ nhiễm nCoV, Singapore đã có thể duy trì mở cửa đất nước và các hoạt động như bình thường.
“Ở Singapore, chúng tôi muốn cuộc sống tiếp tục diễn ra như bình thường. Chúng tôi muốn các doanh nghiệp, nhà thờ, nhà hàng và trường học được mở cửa. Đó chính là thành công. Mọi thứ vẫn tiếp tục và có sự điều chỉnh khi cần thiết. Bạn sẽ tiếp tục làm như vậy cho tới khi có vaccine hoặc cách điều trị”, Fisher tháng trước cho biết, trước khi đảo quốc này hứng chịu đợt bùng phát mới.
Cách tiếp cận này hoàn toàn trái ngược với Hong Kong, thành phố có dân số tương đương Singapore. Tại đặc khu Hong Kong, trường học đã đóng cửa từ tháng 2 và viên chức được khuyến khích làm việc tại nhà, mặc dù mọi người vẫn đi lại trong thành phố tương đối tự do. Nhưng khi số ca nhiễm “ngoại nhập” tăng lên, Hong Kong tiếp tục đưa ra những biện pháp kiểm soát mới và đã thành công hơn khi đối phó với đợt bùng phát này.
Trong khi đó, Singapore chỉ đóng cửa trường học và một số địa điểm làm việc vào tháng này, khi số ca nhiễm tăng đột biến. Sự chậm trễ này đã khiến Singapore phải “trả giá” khi ghi nhận mức tăng ca nhiễm mới kỷ lục, 728 người, vào ngày 16/4, trong khi Hong Kong chỉ báo cáo 4 trường hợp.
Ngoài việc có vẻ “hơi chủ quan” trước sự nguy hiểm của Covid-19, Griffiths cho rằng yếu tố thứ hai khiến Singapore phải đối phó với đợt bùng phát mới lớn hơn là do đã bỏ sót những “ổ dịch” có nguy cơ cao.
Tới tháng 4, Singapore dường như đã chạm tới đỉnh dịch. Nhưng những ổ dịch mà chiến dịch xét nghiệm của chính phủ bỏ sót đang xuất hiện nhiều hơn và số ca nhiễm hàng ngày cũng không ngừng tăng.
Theo Griffiths, Singapore chỉ có thể “thư thái” nếu ngăn chặn được làn sóng ca nhiễm “ngoại nhập”, đồng thời nhanh chóng phát hiện và xử lý những trường hợp có khả năng trở thành ca nhiễm mới. Khi các biện pháp này thất bại, tốc độ lây lan giữa người với người sẽ lớn hơn so với những nước áp phong tỏa và cách biệt cộng đồng nghiêm ngặt.
Nhiều ổ dịch mới ở Singapore liên quan tới lực lượng lao động nhập cư lớn, đặc biệt là những công nhân, chủ yếu đến là Nam Á, sống chen chúc trong các khu ký túc xá chật chội, dường như đã bị bỏ sót trong chiến dịch xét nghiệm đầu tiên. Nhiều khu ký túc xá đã bị cách ly và chính phủ Singapore đang chạy đua xét nghiệm cho tất cả công nhân.
Hiện chưa rõ liệu những ký túc này trở thành “ổ dịch” là do nguồn lây nhiễm từ bên ngoài, hay nCoV đã xuất hiện trong nhóm lao động nhập cư chưa được xét nghiệm này từ trước đó. Nhưng rõ ràng điều kiện sống trong các khu ký túc xá khiến cho biện pháp cách biệt cộng đồng, hay cách ly “tại nhà” trở nên bất khả thi và khiến virus có điều kiện lây lan nhanh.
“Những khu ký túc xá giống như bom hẹn giờ chực chờ phát nổ”, Tommy Koh, luật sư và là cựu nhân viên ngoại giao Singapore, viết trong bài đăng Facebook hồi đầu tháng này. “Chính phủ cho phép các chủ lao động vận chuyển công nhân trên những chiếc xe tải không có ghế ngồi. Họ sống trong các ký túc xá quá tải và chen chúc trong các căn phòng 12 người”.
Koh thêm rằng đây là một lời cảnh tỉnh để Singapore xem lại cách đối xử với lao động nhập cư, chiếm tới 1/6 dân số quốc gia này.
Sau khi chứng kiến đợt bùng phát mới đây, Singapore đã xây dựng gói giải pháp “cầu dao” gồm các hạn chế và quy định mới, cùng với các biện pháp xử phạt mạnh tay, nhằm ngăn chặn làn sóng gia tăng ca nhiễm mới và cho phép thành phố kiểm soát dịch.
Singapore vẫn có cơ hội tốt để khống chế Covid-19, một lần nữa nhờ vào diện tích nhỏ, chính phủ hoạt động hiệu quả và hệ thống y tế được đầu tư tốt. Nhưng đợt bùng phát mới gần đây ở Singapore chính là bài học cho phần còn lại của thế giới, theo Griffiths.
Cả Singapore và Hong Kong đều có thể duy trì cuộc sống tương đối bình thường trong khi kiểm soát các ca nhiễm “ngoại nhập”. Nếu chỉ là nguy cơ lây nhiễm từ nước ngoài, cả hai chính quyền đều có thể phản ứng nhanh chóng để ngăn một đợt dịch mới bùng phát.
Hong Kong có thể làm điều đó dễ dàng hơn bởi thành phố này chưa từng “nghỉ ngơi” hoàn toàn trong cuộc chiến với Covid-19, trong khi Singapore buộc phải thiết lập “cầu dao” ngắt mạch dịch. Giờ vẫn còn quá sớm để biết liệu biện pháp của Singapore có thành công hay không.
Nhưng theo Griffiths, cách tiếp cận thắt chặt – nới lỏng – thắt chặt để kiểm soát Covid-19 chỉ thực sự khả thi ở những nơi như Hong Kong và Singapore, bởi dân số ít dễ dàng quản lý cùng diện tích nhỏ giúp giới chức dễ kiểm soát người ra vào và theo dõi lịch sử đi lại nếu cần thiết. Đặc biệt, Hong Kong còn ra quy định cách ly bắt buộc với tất cả khách nước ngoài từ giữa tháng 3.
Việc Singapore và Hong Kong phải tạm dừng hoạt động kinh tế và thiết lập thêm các biện pháp hạn chế mới để đối phó với đợt bùng phát thứ hai có lẽ chính là bài học lớn cho những quốc gia khác trên thế giới về việc nới lỏng kiểm soát dịch quá sớm. Như những gì nhiều nơi ở châu Á chứng kiến, một đợt bùng phát được kiểm soát không có nghĩa là các đợt bùng phát mới không thể xảy ra từ một ca nhiễm “ngoại nhập”.
Cho tới khi một thành phố hay một quốc gia có thể chắc chắn không còn ca nhiễm “ngoại nhập” mới nào, hoặc có thể theo dõi và kiểm soát hiệu quả nguy cơ từ bên ngoài, việc không có ca nhiễm nội bộ không có nghĩa là mối nguy hiểm đã qua đi. Và ở nhiều quốc gia lớn hơn, nơi có đường biên giới tiếp giáp với nhiều vùng và không đủ khả năng kiểm soát, theo dõi những người ra vào, không có ca nhiễm từ bên ngoài là điều không thể.
“Hoặc là cả quốc gia an toàn, hoặc là không nơi nào thực sự an toàn”, Griffiths cho biết và thêm rằng Singapore chính là một ví dụ điển hình cho thấy nới lỏng quá sớm có thể khiến những nỗ lực kiểm soát dịch thành công trước đó “trở thành công cốc”.
Thanh Tâm (Theo CNN) – Vnexpress
