Những sản phẩm lịch, tranh Đông Hồ có hình con chuột được khách hàng ưa chuộng dịp trước Tết Canh tý 2020.
Ông Nguyễn Hữu Quả, 57 tuổi, nghệ nhân đời thứ 20 của dòng họ Nguyễn Hữu, là một trong 3 người trong làng Đông Hồ còn theo nghề làm tranh dân gian. Những ngày nay, ông Quả bận rộn với việc làm tranh Tết.
Dịp Tết Nguyên đán Canh tý 2020, những sản phẩm lịch, tranh Đông Hồ có hình con chuột được khách hàng ưa chuộng. Các nghệ nhân dòng tranh dân gian Đông Hồ (Thuận Thành, Bắc Ninh) sử dụng hình ảnh chuột trong nhiều tác phẩm. Hai bức tranh chuột được biết tới nhiều nhất là Đám cưới chuột và Chuột vinh quy.
Tranh Đông Hồ in trên ván gỗ, mỗi ván gỗ tương ứng với một màu. Để gõ mộc bản, ông Quả tự tay chọn những tấm gỗ thị dẻo dai, trồng lâu năm, sờ mịn và mát nhất để những nét khắc nhỏ không bị gồ ghề, xước lệch.
Các màu sắc chủ đạo trong tranh Đông Hồ là đỏ, trắng, vàng, xanh, đen, tím đều được nghệ nhân chế từ nguyên liệu tự nhiên. Màu đỏ từ sỏi son trên núi Thiên Thai, màu trắng từ mai con điệp ở biển, màu xanh từ lá chàm, màu vàng từ hoa hòe, màu đen từ than củi và màu tím từ quả mùng tơi chín già.
Màu đỏ tạo ra từ việc mài thỏi son trên lòng chiếc đĩa sành. Các bột này sau khi mài được trộn với nước và hồ bột nấu từ gạo nếp để tranh được bền màu.
Mộc bản in màu đen của tranh Đám cưới chuột.
Tranh Đông Hồ in trên nền giấy dó, phết một lớp điệp mài tay từ vỏ sò biển nên có sắc óng ánh. Thứ tự in màu tranh là đỏ/tím, xanh, sau đó đến vàng, trắng, đen. Thợ in tranh dùng xơ mướp xoa đều màu và để khô trong 20 – 30 phút, sau đó mới in tiếp sang màu khác.
Với những tranh phối màu đậm – nhạt, không thể in ván, hoặc những tranh đặt làm khổ lớn, nghệ nhân phải tự mài mực vẽ thủ công. Bức tranh lớn nhất ông Quả từng vẽ tay là bức tranh Cá chép, kích thước 79 x 109 cm, hoàn thành sau 7 ngày đêm.
Tết Canh Tý, gia đình nghệ nhân Nguyễn Hữu Quả in 200 bộ lịch đề tài con chuột, kèm bưu thiếp, sổ tay bằng giấy dó, chủ yếu theo đặt hàng. “Tranh Đông Hồ từng là đồ chưng Tết không thể thiếu trong các gia đình. Cuộc sống thay đổi, ngày càng ít người mua nên nghề tranh dần mai một”, ông Quả nói và cho hay khách hàng của ông hiện nay chủ yếu là Việt kiều và người nước ngoài.
