“Cảnh sát quốc hội và các sĩ quan hành pháp liên tục bị tấn công bằng ống tuýp sắt và nhiều vũ khí khác. Người biểu tình quyết xâm nhập tòa nhà quốc hội để gây thiệt hại nặng”, Steven Sund, cảnh sát trưởng quốc hội Mỹ, cho biết hôm 7/1.
Đây là lần đầu tiên người đứng đầu lực lượng bảo vệ Đồi Capitol lên tiếng giải thích việc để tòa nhà quốc hội nhanh chóng thất thủ trước người biểu tình ủng hộ Tổng thống Donald Trump. Sund sau đó cũng nộp đơn xin từ chức, trong bối cảnh nhiều nhà lập pháp chỉ trích sự thiếu chuẩn bị trong kế hoạch bảo vệ cuộc họp quan trọng ngày 6/1, dù Trump đã liên tục nói về một cuộc tuần hành lớn tại địa điểm này từ nhiều tuần trước đó.
Hạ nghị sĩ Mike Quigley của bang Illinois, người kẹt trong hội trường chính giữa cuộc bạo loạn, ca ngợi các sĩ quan đã mạo hiểm mạng sống để bảo vệ những nhà lập pháp ở trong. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng lực lượng bảo vệ đã bị áp đảo về số lượng và không được chuẩn bị kỹ càng.
“Những cảnh sát quanh tôi đều thể hiện một cách tuyệt vời trong tình huống khó khăn. Lo ngại của tôi không phải về sự dũng cảm của họ. Một giờ trước khi phiên họp bắt đầu, tôi nhìn thấy hàng đoàn người bao vây nhiều khu vực tại Đồi Capitol và nhận ra rằng chúng ta không có đủ lực lượng an ninh. Tôi không phải chuyên gia, nhưng có thể thấy rõ là chúng ta đã bị áp đảo về số lượng từ một giờ trước cuộc họp”, Quigleu nói.
Giới chức liên bang dự định đối phó cuộc biểu tình bằng cách hạn chế sự hiện diện trước công chúng, nhằm tránh gây bùng phát căng thẳng với màn phô trương lực lượng như trong các cuộc đụng độ tại bang Oregon và nhiều nơi khác hồi năm ngoái, một số quan chức giấu tên cho hay.
Tuy nhiên, cách tiếp cận này dường như đã phản tác dụng khi hàng nghìn người biểu tình bao vây Đồi Capitol và dễ dàng xông vào trong. Nhiều người trong số đó còn dùng hơi cay để tấn công những sĩ quan cảnh giới vòng ngoài.
Hình ảnh được phóng viên Igor Bobic quay từ bên trong Điện Capitol cho thấy một cảnh sát bảo vệ quốc hội chỉ trang bị dùi cui bất lực trước đám đông đang tràn vào tòa nhà. Anh này tìm cách ngăn cản người biểu tình nhưng cuối cùng phải rút lên tầng hai, trong lúc tuyệt vọng yêu cầu đồng đội hỗ trợ.
Các quan chức thừa nhận họ chỉ dự đoán xảy ra những va chạm nhỏ giữa những nhóm cực hữu và cực tả bên ngoài tòa nhà quốc hội vào buổi tối, tương tự những đợt biểu tình hồi tháng 11/2020.
“Cảnh sát quốc hội hoàn toàn bất ngờ với quy mô biểu tình”, David Gomez, cựu lãnh đạo Cục Điều tra Liên bang Mỹ, nhận xét. Ông cho rằng các lực lượng hành pháp liên bang vẫn phản ứng quá chậm sau khi người bạo loạn đã xông vào tòa nhà quốc hội, có thể do tôn trọng Tổng thống Trump hoặc thiếu kinh nghiệm đối phó bạo loạn, vốn không phải nhiệm vụ chính của họ.
“Cho đến trước khi người biểu tình xông vào Đồi Capitol, mọi người vẫn nhận định sẽ chỉ có một cuộc biểu tình lớn và không ai vượt qua hàng rào. Lực lượng hành pháp bị choáng ngợp ngay khi điều đó xảy ra và không thể phản ứng kịp”, Gomez nói thêm.
Lầu Năm Góc cho biết trong cuộc họp lên kế hoạch phối hợp hôm 31/12, cảnh sát quốc hội và Bộ An ninh Nội địa chỉ đề nghị Vệ binh Quốc gia triển khai 350 binh sĩ để điều tiết giao thông mà không đưa ra yêu cầu cụ thể nào khác. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng muốn tránh hình ảnh binh sĩ đứng quanh Đồi Capitol nên đã ra lệnh cho các sĩ quan không đến gần khu vực này.
Sau khi người biểu tình xông vào trong, Lầu Năm Góc thông báo sẽ triển khai thêm 1.100 lính Vệ binh Đặc khu Columbia, nhưng không rõ lực lượng này được điều tới Đồi Capitol hay địa điểm khác tại thủ đô Washington.
Phản ứng này trái ngược với cách cảnh sát thủ đô Washington và đặc vụ liên bang đối phó những cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc của người da màu hồi giữa năm ngoái. Họ sử dụng triệt để hơi cay, đạn cao su và các khí tài chống bạo động, thậm chí triển khai trực thăng bay thấp để giải tán đám đông.
Vụ xâm nhập Đồi Capitol đặt ra câu hỏi về khả năng đối phó những mối đe dọa và bạo lực của cảnh sát quốc hội Mỹ.
Sử gia Donald Ritchie cho rằng lực lượng này có thể được thông cảm khi phán đoán sai tình hình. “Điều này chưa từng xảy ra khi người Mỹ biểu tình hoặc thể hiện quan điểm chính trị. Tôi hoàn toàn bất ngờ với những gì đã xảy ra, cảnh sát dường như cũng ngỡ ngàng với lý do tương tự”, ông nói.
Vũ Anh (Theo CNN, WSJ) – Vnexpress
