Covid-19 chưa có dấu hiệu ngừng lây lan khắp thế giới, khiến ngành hàng không các nước khốn đốn. Cổ phiếu hàng không lao dốc trong phiên giao dịch ngày 5/3, khi các nhà đầu tư cho rằng việc tình trạng hủy chuyến, mất doanh thu và giảm dịch vụ sẽ tiếp diễn trong vài tháng tới.
Một số hãng hàng không như United Airlines, JetBlue và Lufthansa gần đây thông báo đóng cửa các đường bay mới. Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) nhận định Covid-19 có thể “thổi bay” khoảng 63-113 tỷ USD doanh thu ngành hàng không toàn cầu năm nay.
“So với tuần trước, khách đi máy bay tuần này ít hơn rất nhiều. Số chuyến bay sụt giảm bởi không ai còn muốn đi máy bay”, Nicholas E. Calio, giám đốc điều hành Hiệp hội Hàng không Mỹ, nói.
Covid-19 đã khiến thị trường chứng khoán biến động, làm xáo trộn các chuỗi cung ứng và buộc nhiều công ty phải sử dụng tới kế hoạch ứng phó khẩn cấp. Nhưng sự sụt giảm đột ngột của du lịch hàng không toàn cầu đang cho thấy tác động nghiêm trọng hơn của Covid-19 lên kinh tế thế giới.
David Clark, tổng giám đốc công ty quảng cáo FreeWheel, bay tới sân bay quốc tế Kennedy ở New York sáng ngày 5/3 sau khi tham dự cuộc họp ở Cancun, Mexico. Clark, người thường xuyên đi máy bay, cho biết chuyến bay của ông gần như trống trơn và cả hai sân bay đều vắng vẻ. Ông dự định sẽ không tiếp tục đi máy bay trong vài tháng.
“Đó là một trải nghiệm rất kỳ lạ. Tôi tự hỏi liệu các hãng hàng không có thể duy trì hoạt động được không?”, anh nói.
Đã 20 năm trôi qua kể từ khi ngành hàng không phải đối mặt với mối đe dọa mang tính sống còn như vậy. Sau vụ khủng bố 11/9/2001, hàng không toàn cầu suy giảm nghiêm trọng và phải mất nhiều năm mới có thể hoàn toàn phục hồi. Hiện giờ, nhiều người lo ngại rằng Covid-19 sẽ có thể gây ra một “thảm họa” tương tự.
“Cuối tuần trước, chúng tôi bắt đầu chứng kiến sự sụt giảm mạnh. Nó mang tới cảm giác giống như vụ 11/9”, Gary Kelly, giám đốc điều hành hãng Southwest Airlines, nói hôm 5/3.
Trước đó, ngành hàng không thế giới đã vật lộn với cuộc khủng hoảng của Boeing 737 MAX, dòng máy bay phải ngừng hoạt động sau hai vụ tai nạn kinh hoàng. Việc 737 MAX bị cấm bay đã tác động đến mức tăng trưởng dự kiến của nhiều hãng hàng không, buộc họ phải hủy hàng nghìn chuyến bay và dẫn tới thiệt hại hàng tỷ USD.
Nhưng với Covid-19, mối đe dọa còn lớn hơn nhiều, khi nó khiến nhiều khách du lịch có thể tránh xa máy bay trong thời gian dài. Mặc dù đây mới là giai đoạn đầu của dịch, nhiều người quan ngại tình trạng này kéo dài có thể gây ra những thiệt hại lâu dài về kinh tế. Giống như Internet, hàng không thương mại là sợi dây liên kết của kinh tế toàn cầu.
“Chưa đầy hai tháng, triển vọng của ngành hàng không ở nhiều nước trên thế giới đang có những biến chuyển xấu đi nghiêm trọng”, Alexandre de Juniac, người đứng đầu Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế, nói. Hiệp hội này dự báo doanh thu sẽ sụt giảm hơn 100 triệu USD. Juniac cho biết sự thay đổi nhanh chóng về triển vọng của ngành hàng không là điều “gần như chưa có tiền lệ”.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy ngành du lịch hàng không toàn cầu đang ngày càng đình trệ. Trên mạng xã hội, nhiều người chia sẻ hình ảnh về những chiếc máy bay vắng khách. Một số khác đăng những bức ảnh sân bay trống trơn và nhân viên sân bay mặc đồ bảo hộ kín mít tại nhiều thành phố lớn như New Delhi, Zurich và Istanbul.
Kristi Faulkner, chủ tịch công ty quảng cáo Womenkind, cho biết cô dự định tới tham dự Shoptalk, hội thảo của các hãng bán lẻ ở Las Vegas. Khi hội thảo bị hủy vào 5/3, cô đã cố gọi cho hãng Delta Air Lines, nhưng nhận được tin nhắn thông báo rằng phải chờ ba tiếng để gặp người đại diện. Tin nhắn cho biết thêm cô nên liên hệ lại vào một ngày khác nếu không đi đâu trong 3 ngày tới.
“Sao họ có thể không chuẩn bị để giải quyết vấn đề cho hành khách? Tổng đài điện thoại luôn trong tình trạng quá tải”, cô nói.
Dolly Meckler, một chiến lược gia truyền thông xã hội, bay từ New York tới Los Angeles hôm 4/3 sau khi tham gia vài cuộc họp và ghé thăm gia đình. “Nửa số ghế trên chuyến bay của tôi bỏ trống. Rất nhiều người trong chúng tôi thậm chí ngồi một mình cả hàng ghế”, cô nói và cho biết hành hành khách cùng chuyến đều dùng khăn lau chùi chỗ ngồi.
Năm 2018, các hãng hành không đã vận chuyển hơn 4,3 tỷ lượt khách, tăng từ mức gần 500 triệu trong hai thập kỷ trước, theo Cơ quan Hàng không Dân dụng Quốc tế. Những năm gần đây, du lịch hàng không đã không ngừng phát triển, đặc biệt là ở châu Á.
“Mọi người cần được kết nối trực tiếp”, Ian Bremmer, người sáng lập Tập đoàn Eurasia, chuyên tư vấn về tác động của toàn cầu hóa, cho biết.
Nếu du lịch hàng không tiếp tục đình trệ, tất cả hệ sinh thái liên quan gồm nhà hàng, cửa hàng, taxi và khách sạn đều bị ảnh hưởng. Các sân bay châu Âu và các doanh nghiệp có liên quan cung cấp gần 12,5 triệu việc làm, với tổng giá trị vào khoảng 758 tỷ USD, theo nghiên cứu về tác động kinh tế của các sân bay châu Âu.
Ngày 4/3, Tổng thống Donald Trump và đại diện cộng đồng doanh nghiệp đã bác bỏ ý tưởng chính phủ hỗ trợ tài chính cho ngành hàng không. Ông Bremmer tin rằng việc hủy chuyến sẽ gia tăng trong vài tháng tới nhưng du lịch hàng không có thể phục hồi tương đối nhanh chóng.
“Mọi người muốn được bắt tay và gặp gỡ nhau như trước. Điều đó rất hữu ích để duy trì hoạt động cho tất cả ngành công nghiệp”, ông nói.
Tuy nhiên, tác động của Covid-19 ngày càng rõ ràng. Cổ phiếu của American Airlines và United Airlines đều giảm 13% trong phiên giao dịch hôm 5/3.
Hãng United hôm 4/3 cho biết sẽ giảm 20% chuyến bay quốc tế trong tháng 4 và có kế hoạch tương tự cho tháng 5. Hãng này cũng sẽ giảm bớt chuyến bay nội địa. JetBlue, hãng hàng không chủ yếu hoạt động ở Mỹ, cho hay sẽ cắt giảm tạm thời khoảng 5% số chuyến bay. Cả hai hãng hàng không này cũng thông báo nhiều biện pháp ứng phó khác như ngừng tuyển dụng để tăng dự trữ tiền mặt.
Tập đoàn Lufthana, sở hữu các hãng hàng không như Lufthana German Airlines, Swiss Air và Austrian Airlines, đã bắt đầu cắt giảm khoảng 25% dịch vụ.
Hãng Southwest Airlines, hầu như chỉ có dịch vụ bay nội địa, cho biết doanh thu hai tháng đầu năm rất tốt nhưng mọi thứ đã thay đổi trong vài ngày gần đây. “Khoảng một tuần trước, chúng tôi bắt đầu chứng kiến lượng đặt đặt vé giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái. Mọi thứ diễn ra quá nhanh”, Kelly nói.
Thanh Tâm (Theo NY Times) – Vnexpress
