Hoa thương hội quán được cộng đồng người Hoa kiều đến Thanh Hoá giao thương, sinh sống dựng lên vào khoảng đầu thế kỷ 19. Đây là nơi hội họp, sinh hoạt văn hoá có công năng như đình làng của người Việt.
Công trình này kiến trúc độc đáo, gồm 5 hạng mục chính: Tam quan, Tiền sảnh, Tháp nghinh phong, Trung đường và Hậu cung, xây dựng bằng các vật liệu chính là gỗ lim, đá xanh, gạch nung, mái lợp ngói ống…
Do tác động của thời tiết và thời gian dài không có người sử dụng, bảo quản nên các hạng mục của di tích Hoa thương hội quán đã xuống cấp nghiêm trọng. Hầu hết phần mái nhà đổ sập, chỉ còn sót lại vài vị trí nhưng cũng đã hư hại nặng, không còn hình hài ban đầu.
Một số cấu kiện bằng gỗ lim chưa bị rớt xuống đất, nằm lại trên bức tường nứt toác, có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Bên trong khu nhà Trung đường hay Hậu cung giờ chỉ còn là đống đổ nát, hoang tàn với gạch đá, gỗ chất ngổn ngang, cây cối mọc um tùm.
Con ngõ nhỏ đi vào các phòng làm việc của Nhà xuất bản Thanh Hoá (nằm cạnh di tích) có một bức tường gạch kéo dài từ toà Nghinh phong đến Hậu cung đã bị mục nát, nứt gãy nhiều vị trí.
Thi thoảng, những mảng vữa hay gạch ngói trên cao lại rơi xuống. Lo ngại tường đổ sập, lãnh đạo Nhà xuất bản gần đây phải cho người dùng cọc tre luồng chống đỡ nhằm giảm thiểu nguy cơ gây tai nạn cho cán bộ, nhân viên và đối tác đến giao dịch.
Phía con ngõ Chùa Hội Quản (song song với ngõ vào Nhà xuất bản) có nhiều gia đình sinh sống, chính quyền phải cho treo biển cảnh báo, hạn chế người đi lại nhưng mỗi ngày có hàng trăm lượt người vẫn phải ra vào khu vực này.
Tháng 10/2019, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Nguyễn Đình Xứng có công văn giao UBND TP Thanh Hóa khẩn trương có biện pháp chống đỡ, gia cố tạm thời hoặc sửa chữa để kịp thời ngăn chặn di tích khỏi bị sập đổ… Tuy nhiên, đến nay thành phố Thanh Hoá chưa có giải pháp cụ thể nào.
Chủ tịch UBND TP Thanh Hoá Lê Anh Xuân cho hay, thành phố đang giao UBND phường Ba Đình khảo sát thực trạng, đề xuất phương án trùng tu, tôn tạo di tích trong thời gian tới.
Theo các tài liệu lịch sử, Hoa thương hội quán xưa nằm ở ấp Phú Mỹ, thuộc giáp Đông Phố của trấn lỵ Thanh Hoa (trấn lỵ được thành lập vào năm Gia Long thứ 3 – 1804). Từ năm 1994 đến nay, công trình này là số nhà 248, phố Trần Phú, phường Ba Đình, TP Thanh Hoá.
Sau hơn 150 năm sử dụng, đến 1960, người Hoa bàn giao Hoa thương hội quán cho Mặt trận Tổ quốc tỉnh Thanh Hoá quản lý. Công trình được sử dụng làm thư viện khoảng 20 năm, đến năm 1981 khi thư viện Thanh Hoá Quảng Nam chuyển đi thì Hoa thương hội quán được giao cho Nhà xuất bản Thanh Hoá quản lý, sử dụng một phần đến nay. Năm 2010, Hoa thương hội quán được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
