Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo – đại thụ của âm nhạc dân tộc – qua đời ở tuổi 104 tại nhà riêng tại Đồng Tháp, tối 7/1. Nghe tin ông mất, tiến sĩ Lê Hồng Phước (Đại học KHXH&NV TP HCM) nói: “Vậy là thầy đã được hội ngộ cô – người bạn đời yêu dấu”. 5 năm làm học trò ông, anh vẫn hằng ngưỡng mộ chuyện tình trải dài hơn tám thập niên của nhạc sư và bạn đời Trâm Anh.
Sinh thời, mỗi lần nhắc đến người vợ quá cố, đôi mắt nhạc sư ánh lên niềm hạnh phúc khi hồi tưởng cuộc tao ngộ định mệnh. Ngày đó, ông 16 tuổi, còn Trâm Anh 12. Bà được một người dì thứ tám nhận về nuôi, cho đi học tiểu học nữ ở Mỹ Trà, Cao Lãnh, Đồng Tháp. Một lần, ôm cây măng cầm (mandoline) đến nhà người dì đàn cho vợ chồng họ nghe, ông gặp bà và lập tức “say nắng”.
Nhạc sư từng nói về ấn tượng ở cuộc gặp gỡ đầu tiên với người vợ tương lai của ông: “…lần đầu tiên tôi gặp cô gái ấy, cô mặc chiếc áo thêu trắng xinh xắn, dáng điệu dịu dàng thùy mị. Gương mặt thanh tú, đôi mắt to, đen, như luôn dò hỏi, trông thật ngây thơ mà đầy tình cảm ân cần. Khi chào tôi, cô mỉm cười thật xinh, gương mặt bừng sáng. Nụ cười ấy làm tôi muốn chao đảo, dường như trong lòng tôi đang có một cung đờn rung lên một cách êm ả, diệu kỳ… Tôi biết cô tên Nguyễn Thị Trâm Anh, con ông bà Huyện Ngự, gốc ở Bình Dương nhưng về Sóc Trăng làm việc…”. (trích sách Nguyễn Vĩnh Bảo – Những giai điệu cuộc đời, NXB Hội Nhà Văn, 2020).
Nhưng bà chỉ ở nhà dì tầm một năm rồi về với cha mẹ ở Sóc Trăng. Có lần, nhớ người trong mộng quay quắt, ông đón xe đò xuống quê bà. Đứng ở cầu quay Sóc Trăng, ông chờ hàng giờ, nhìn học sinh lần lượt đi qua mà không thấy bóng dáng bà đâu, đành thất thểu quay về.
Năm 1946 – 12 năm sau, Vĩnh Bảo – lúc này đã là một tay đàn lẫy lừng – từ Sài Gòn về thăm quê cha ở Sa Đéc, Đồng Tháp. Vẫn ôm mối tình vô vọng thời niên thiếu, khi gặp người quen, ông bâng quơ hỏi thăm về Trâm Anh, được cho biết bà vẫn còn độc thân ở quê nhà. Chàng trai năm ấy quyết liều một phen, về nhà nhờ gia đình mang trầu cau dạm hỏi. Phút giây cha mẹ bà gật đầu đồng ý, ông miệng cười mà nước mắt tuôn rơi. Nhạc sư không dám tin từ nay sẽ sống bên người con gái ông ngỡ đã đánh mất. Một đám cưới nhỏ được tổ chức ngay trong năm.
Lấy nhau về, tình yêu ông dành cho bà vẫn đong đầy như thuở mới gặp. Ông thường trêu vợ để chọc bà cười. Có lần, ông được mời thuyết trình. Bà hỏi ông có đi không, ông tỉnh bơ: “Không đi, bà hôn một cái tôi mới đi”. Bà Thu Anh, con gái của nhạc sư cho biết mẹ bà được giáo dục theo nề nếp cũ, gia giáo, luôn giữ ý tứ, đằm thắm của người đàn bà xưa, không khi nào biểu lộ tình riêng tư vợ chồng trước mặt người khác, kể cả con cái.
Về phần bà, biết tính chồng hiếu khách, bạn bè thường đến chơi nhà, nhiều khi ở lại hàng tháng, bà vẫn không than phiền một câu. Bà còn tự tay sửa soạn bánh trái, để khi khách đi, ông gửi tặng như món quà nhỏ của gia đình. Bảy người con ra đời đều ông đặt theo tên vợ: Thu Anh, Trung Anh, Tam Anh, Tùng Anh, Tú Anh, Tiến Anh, Tường Anh. Dù trải qua bao thời cuộc thăng trầm, nhạc sư chưa bao giờ để vợ mưu sinh vất vả. Ông luôn là trụ cột chính cho gia đình.
Những năm cuối đời của Trâm Anh, ông không rời bà nửa bước. Lúc ấy, bà bị suy thận, phải nhập viện điều trị. Ông thường nằm bên bà để vợ bớt lẻ loi, hai cái giường chỉ cách nhau nửa gang tay. Đến khuya, bà than lạnh, ông liền leo qua nằm chung. Chứng thận yếu khiến người bà hay ngứa ngáy, phải nhờ ông gãi suốt đêm, bà mới êm giấc. Những tháng cuối cùng, biết mình khó qua khỏi, bà lần đầu tiên chủ động ôm hôn chồng. Mỗi lần muốn hôn, bà cố gượng dậy nhưng lực bất tòng tâm. Thấy cảnh đó, lòng ông đau như cắt.
Bà mất trong một chiều mùa thu năm 2014. Trong đám tang bà, ông không còn nước mắt để khóc, chỉ viết bài thơ tiễn biệt vợ:
“Chiều nay em vĩnh viễn ra đi
Tim anh rỉ máu phút biệt ly
Sáu tám năm, nặng nghĩa sâu
Đơn phương cởi áo qua cầu mình em
(…) Từ nay lạnh lẽo kiếp phù sinh
Biết nói gì đây hết ý tình
Chuyến xe định mạng, đành an phận
Bấm ruột, lệ rơi chỉ riêng mình”.
Lo liệu hậu sự cho vợ xong, nhạc sư đổ bệnh, được đưa vào bệnh viện, ở đúng phòng bà từng nằm. Chịu không nổi vì nhớ bà, ông lại xin chuyển ra. Ông từng thu âm giọng bà lúc còn khỏe, nhưng bà mất rồi, ông không dám mở nghe. Đôi lần, thắp nhang cho bà, nhìn di ảnh, ông giận bà sớm bỏ ông mà đi, rồi lại ngậm ngùi thương vợ. “Bả đau như vậy mà sống thêm chỉ tội cho thân bả. Nhưng tôi ích kỷ, vẫn muốn bả sống với tôi hoài”, ông từng nói.
Năm 2018, sau một đời bôn ba, ông trở về sống tại Cao Lãnh – nơi ông lần đầu gặp vợ. Học trò về Đồng Tháp thăm nhà ông, thường ngưỡng mộ tình cảm ông dành cho vợ. Trong gian nhà chỉ khoảng hơn 40 m2, ông bày khắp tường khung ảnh của vợ, từ khoảnh khắc vợ chồng thuở thanh niên đến lúc bạc đầu. Tiến sĩ Phước nói có lần, nhạc sư đọc cho anh nghe bài thơ ông viết tặng vợ – Em Trâm Anh yêu quý. Anh trêu thầy: “Trời ơi, nghe cái tựa mà con tưởng là tình yêu của thanh niên 18 không hà”. “Mà thật vậy, qua tiếp xúc, tôi cảm nhận tình yêu vợ chồng thầy vẫn nồng nàn, say đắm như thuở mới yêu”, anh nói.
Ở tuổi ngoài 100, ông vẫn cặm cụi lau dọn bàn thờ, khung hình của bà. Đêm vắng, ông lẳng lặng ngồi bên di ảnh, tấu lên những khúc nhạc. Một lần tâm tình, nhạc sư nói đời ông vốn nhiều nỗi khổ, nhưng ông trời đã bù đắp cho Vĩnh Bảo người vợ Trâm Anh. Để mỗi khi nhớ về bà, ông thấy lòng dịu lại với ký ức ngọt ngào theo ông đến cuối đời.
Mai Nhật – Vnexpress
