Chương trình các môn học đều có sự giảm tải, đổi mới về nội dung, cấu trúc so với bản hiện hành.
Chiều 27/12, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố chương trình giáo dục phổ thông mới. Ông Vũ Đình Chuẩn, Vụ trưởng Giáo dục trung học, thông tin chương trình mới chia thành hai giai đoạn: giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến 9) và giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến 12).
Giáo dục cấp tiểu học gồm 11 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, gồm: Toán; Tiếng Việt; Đạo đức; Ngoại ngữ 1 (lớp 3, 4, 5); Tự nhiên và Xã hội (lớp 1, 2, 3); Lịch sử và Địa lý (lớp 4 và 5); Khoa học (lớp 4, 5); Tin học và Công nghệ (lớp 3, 4, 5); Giáo dục thể chất; Nghệ thuật (Âm nhạc, Mỹ thuật); Hoạt động trải nghiệm; và hai môn học tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số và Ngoại ngữ 1 (lớp 1, 2). Thời lượng 2 buổi/ngày, mỗi buổi không quá 7 tiết, mỗi tiết không quá 35 phút.
Nội dung giáo dục THCS gồm 12 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc là Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Giáo dục công dân; Lịch sử và Địa lý; Khoa học tự nhiên; Công nghệ; Tin học; Giáo dục thể chất; Nghệ thuật (Âm nhạc, Mỹ thuật); Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương. Hai môn tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số và Ngoại ngữ 2. Thời lượng giáo dục một buổi/ngày, mỗi buổi không quá 5 tiết, mỗi tiết học 45 phút.
Nội dung giáo dục THPT gồm 7 môn học và hoạt động bắt buộc gồm Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Giáo dục thể chất; Giáo dục quốc phòng an ninh; Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương. Hai môn học tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2.
Cấp THPT có năm môn học lựa chọn từ ba nhóm môn học (mỗi nhóm chọn ít nhất một môn): Nhóm khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Nhóm khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); Nhóm môn công nghệ và nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật). Thời lượng giáo dục một buổi/ngày, mỗi buổi không quá 5 tiết, mỗi tiết 45 phút.
Căn cứ vào Nghị quyết của Quốc hội, trên cơ sở kết quả xây dựng chương trình, tình hình chuẩn bị đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và cơ sở vật chất, Bộ Giáo dục thực hiện lộ trình chương trình mới theo từng lớp. Năm học 2020-2021 áp dụng đối với lớp 1; năm học 2021-2022 đối với lớp 2 và 6; năm học 2022-2023 đối với lớp 3, 7 và 10; năm học 2023-2024 đối với lớp 4, 8 và 11; năm học 2024-2025 đối với lớp 5, 9 và 12.
Chương trình mới giảm tải, chú trọng ứng dụng thực tiễn
GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới thông tin, theo mô hình hiện hành, kiến thức vừa là chất liệu, đầu vào, vừa là kết quả, đầu ra của quá trình giáo dục. Vì vậy, học sinh phải học và ghi nhớ rất nhiều, nhưng khả năng vận dụng vào đời sống hạn chế.
Theo cách tiếp cận mới, giáo dục không phải để truyền thụ kiến thức mà nhằm giúp học sinh hoàn thành công việc, giải quyết các vấn đề trong học tập và đời sống nhờ vận dụng hiệu quả, sáng tạo kiến thức đã học. Quan điểm này được thể hiện nhất quán ở nội dung, phương pháp và đánh giá kết quả giáo dục.
Chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ áp dụng 6 biện pháp giảm tải. Thứ nhất là giảm số môn học và hoạt động giáo dục. Ví dụ, lớp 1 và 2 có bảy môn học, lớp 3 có chín môn học, trong khi với chương trình hiện hành ba khối lớp này đều có 10 môn học.
Thứ hai là giảm số tiết học. Theo chương trình mới, bậc tiểu học học 2 buổi/ngày (9 buổi/tuần), trung bình các em học 1,8 giờ/lớp/buổi học; có điều kiện tổ chức hoạt động vui chơi, giải trí nhiều hơn. Chương trình hiện nay học một buổi/ngày (5 buổi/tuần), trung bình các em học 2,7 giờ/lớp/buổi.
Ở THCS, học sinh sẽ học 3.070 giờ, trong khi theo chương trình hiện hành là 3.124 giờ. Bậc THPT, học sinh sẽ học 2.284 giờ, trong khi theo chương trình hiện nay các em Ban cơ bản học 2.546 giờ; Ban A, Ban C học 2.599 giờ.
Thứ ba là giảm kiến thức kinh viện. Chương trình hiện hành thiên về trang bị kiến thức, do đó chứa đựng nhiều kiến thức kinh viện, không phù hợp và không thiết thực đối với học sinh. Chương trình mới lấy việc phát triển phẩm chất và năng lực thực tiễn của học sinh làm mục tiêu, lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp và giảm bớt đáng kể kiến thức kinh viện, làm cho bài học nhẹ nhàng hơn.
Ngoài ra, giảm tải còn được thực hiện thông qua việc tăng cường dạy học phân hóa, tự chọn; thực hiện phương pháp dạy học mới; đổi mới việc đánh giá kết quả giáo dục.
Giáo viên được bồi dưỡng qua Internet
Trả lời câu hỏi đội ngũ giáo viên hiện nay có đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, Cục trưởng Nhà giáo Hoàng Đức Minh cho biết Bộ đã tổ chức các khóa bồi dưỡng từ cách đây 5 năm. Đội ngũ cán bộ cốt cán sẽ được bồi dưỡng ở Trung ương, sau đó giáo viên sẽ được bồi dưỡng đại trà ở địa phương thông qua Internet.
Việc bồi dưỡng được thực hiện theo hướng giáo viên tự học, có trao đổi để tháo gỡ khúc mắc. Với vùng núi, điều kiện khó khăn, nhóm cán bộ cốt cán sẽ hỗ trợ nhiều hơn, nhưng công nghệ thông tin vẫn được coi là phương tiện chính để giáo viên học tập. “Chúng tôi đã chọn lọc những giáo viên tốt nhất, có khả năng nhất để triển khai chương trình với lớp 1 từ năm học 2020-2021”, ông Minh nói.
Cục trưởng Nhà giáo khẳng định đội ngũ giáo viên dạy học theo chương trình mới không thiếu bởi số giáo viên cho chương trình cũ và mới không chênh lệch nhiều. Các trường sư phạm đã mở những ngành mới phù hợp.
Trước lo ngại liệu cơ sở vật chất có đủ để đáp ứng chương trình mới, Cục trưởng Cơ sở vật chất Phạm Hùng Anh cho biết nhìn vào cấp THCS và THPT thì tương đối yên tâm, còn cấp tiểu học thì hơi khó khăn. Tuy nhiên, Bộ đã xác định tập trung nâng cao điều kiện cơ sở vật chất từ năm 2014, trong đó đặc biệt chú trọng việc kiên cố hóa trường, lớp học.
Tại đợt đánh giá thực trạng cơ sở vật chất năm 2014, tỷ lệ kiên cố hóa mới đạt 71%, trong đó tiểu học 61,5%. Nhưng sau 4 năm, tỷ lệ kiên cố hóa đã đạt 85%, tiểu học là 72,2%.
Khi được hỏi việc học sinh học tiểu học theo chương trình cũ, nhưng khi lên tới THCS lại theo chương trình mới thì có phù hợp, GS Nguyễn Minh Thuyết khẳng định về cơ bản, hướng giáo dục phổ thông là dạy kiến thức kỹ năng cơ bản, đổi mới chủ yếu về cách thức tổ chức dạy học để phát huy năng lực học sinh. Hơn nữa, Bộ đã chỉ đạo các địa phương đổi mới cách dạy học, xây dựng chuyên đề tích hợp theo hướng phát triển phẩm chất năng lực của học sinh nên các em sẽ bắt nhịp được.
Đối với việc đổi mới đánh giá theo chương trình mới, đặc biệt là ở kỳ thi THPT quốc gia, GS Thuyết cho biết cách đây 2 năm, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã giao cho một nhóm nghiên cứu để tìm hiểu và đang đi đến giai đoạn cuối cùng. Việc thi THPT quốc gia sẽ dựa trên cơ sở nhóm nghiên cứu đưa ra để có quyết định.
Trước đó ngày 19/1, Bộ Giáo dục công bố dự thảo chương trình. Tổng chủ biên Nguyễn Minh Thuyết cho biết so với hiện hành, chương trình các môn học có sự giảm tải với nhiều điểm mới, chú trọng việc hình thành và phát triển năng lực cho người học, đặc biệt là khả năng áp dụng kiến thức, kỹ năng đã học được vào giải quyết vấn đề của thực tiễn. Từ các năng lực đó, mỗi môn xác định nội dung và yêu cầu cần đạt riêng.
Theo Nghị quyết Quốc hội, thời gian bắt đầu áp dụng chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới đảm bảo tuần tự trong từng cấp học, chậm nhất từ năm học 2020-2021 đối với lớp đầu cấp tiểu học, từ năm học 2021-2022 đối với lớp đầu cấp THCS và từ năm học 2022-2023 đối với lớp đầu cấp THPT.
