Mấy ngày nay, bến Cầu Tàu ở phường Đức Long, TP Phan Thiết nhộn nhịp hẳn lên vì ngư dân trúng đậm cá mòi. Từ tờ mờ sáng, hàng chục thúng máy (chuyên nghề gần bờ) nổ bành bạch rẽ nước chở vào neo sát bờ. Mỗi người đi trên một thúng, đầu còn đội đèn pin lúc ánh sáng mặt trời chưa tỏ.
Anh Nguyễn Văn Hoàng, 39 tuổi, lái thúng cập bến. Tắt máy, anh nhảy ra khỏi thúng, buộc dây neo lại. Lưới đóng đầy cá mòi nằm lấp lánh trong thúng, anh đứng bên ngoài, kéo từng đoạn lưới ra gỡ nhanh, quăng liên tục vào thùng nhựa. Chuyến này (từ khuya đến rạng sáng) anh Hoàng đánh được gần 70 ký.
“Bữa nay gió hơi thổi, khó đánh, nhưng cũng kiếm được trên một triệu. Có hôm trúng lớn được hai, ba tạ, bỏ túi vài ba triệu, rất ngon”, anh Hoàng cho biết.
Anh Nguyễn Hưng cũng vừa neo thúng ở cạnh bên. Cá mòi nằm dày đặc cuộn gọn trong lưới chưa đưa ra khỏi thúng. Để kịp bán, anh gọi điện về huy động thêm hai người nhà xuống bến phụ gỡ lưới cho nhanh. Cá vừa đầy thùng là cân ngay cho thương lái chở đi, rồi mới gỡ tiếp bỏ vào thúng khác. Được hơn 100 kg, bán với giá 17.000 đồng một ký, trừ phí tổn, anh bỏ túi 1,7 triệu đồng.
“Mấy hôm đầu giá 30 nghìn, một tạ là được ba triệu. Tuần này cá rộ, giá giảm xuống, nhưng cá trúng nhiều nên thu nhập vẫn cao”, anh Hưng nói.
Cá mòi thường xuất hiện ở vùng biển Phan Thiết sau Tết, từ giữa tháng 1 đến tháng 3 âm lịch. “Rộ nhất là tháng 2, khoảng đầu tháng 3 âm, anh em chúng tôi chuyển qua nghề lưới khác”, ngư dân Lê Văn Sanh, 42 tuổi, cho biết.
Khoảng 21h, người hành nghề xuất bến đi cách bờ chừng 3 hải lý. Gặp đàn cá mòi trắng lóa ở tầng nổi, họ thả lưới chừng một tiếng, sau đó thu lưới dần. “Cá mòi đi từng đàn, đóng lưới rất nhanh. Năm nay cá nhiều đánh rất sướng”, ngư dân Nguyễn Tất Tuân cho biết.
Cá mòi được những người buôn cá thu mua mang đi các chợ ở Phan Thiết và vùng lân cận bán lại. Một số được chuyển vào các tỉnh phía Nam. Thuyền nào vào sớm, kịp chợ, sẽ được thu mua giá cao hơn khoảng 2.000-3.000 đồng.
Cá mòi cùng họ với các trích, nhưng dày thịt và kích thước lớn hơn. Con trưởng thành kích cỡ bằng bàn tay, dài chừng 25 cm, thường được dùng nấu canh chua, kho cà hoặc nướng than chấm mắm me. Thịt cá mòi béo và thơm được người xứ biển ưa chuộng, nhưng do có xương móc câu, nên thường tránh cho trẻ ăn.
Phan Thiết là ngư trường có nhiều cá mòi, từ xưa trong dân gian lưu truyền câu nói nổi tiếng: “Văn chương không bằng xương cá mòi”, với ý nghĩa người dân xứ biển này trọng nghề ngư nghiệp hơn là văn chương chữ nghĩa.
Việt Quốc – Vnexpress